سخن درباره انسان کاملی است که نقش مادری و پرورش برترین ولی خدا، حضرت موسی بن جعفر(علیه السلام)، را به عهده داشته است. در این نوشتار، با توجه به مسائل زیست شناختی و روایات و گزارش های تاریخ نگاران و نیز تحلیل های پژوهشگران، این احتمال که حضرت حمیده جزو برترین بانوان عالم ـ از صدر پیدایش انسان تا برپایی قیامت ـ می باشد، تقویت می گردد. و این بر خلاف تصور رایجی است که پنداشته می شود مقام آن بانو ـ و کسانی مانند ایشان ـ کمتر از جناب آسیه و حضرت مریم است. این مقاله همچنین به بحث درباره صفات و سجایای بی نظیر آن بانو و مسئولیت خطیرشان در زمان حضرت صادق(علیه السلام) و مکانت والا و فضایل مشترک مادران اهل بیت(علیهم السلام) می پردازد. با این همه، اذعان داریم که فقط روزنه ای به حیات پرشکوه آن فرزانه گشوده شده، و برای اخذ نتایج بهتر، عمیق تر و کامل تر باید از مسائل و موضوعات مطرح شده در بحث انسان کامل ـ که از آیات و روایات و مطالب عرفانی قابل استنتاج است ـ بهره برداری کرد.
دلیل های بسیاری برای اثبات این مدعا وجود دارد; یکی اینکه از ارحام مطهر مادران ائمه(علیهم السلام) ـ بجز حضرت فاطمه; زیرا ایشان در زمره اهل بیت عصمت است و این مقال به منزلت ایشان نظری ندارد ـ اکمل افراد بشر و برجسته ترین آنها از ابتدای خلقت تا قیامت کبرا پا به دایره وجود نهادند; انسان هایی که آینه تمام نمای اسما و صفات الهی بودند و شرح حتی یکی از ویژگی های آنان غیر ممکن می نماید: عنقا شکار کس نشود دام باز گیر *** کانجا همیشه باد به دست است دام را برخی انسان ها گرچه از نظر ظاهری جایگاه والایی ندارند، ولی در باطن از اولیای خدا به شمار می آیند. حکیم و فقیه آل محمد(صلی الله علیه وآله) با وجود روح پاک و زمینه بسیار مناسبی که حمیده خاتون داشت، از علوم لدنی اهل بیت عصمت و طهارت، یعنی امام صادق و امام کاظم و احتمالا امام باقر(علیهم السلام) در موضوع فقه و حکمت و سایر دانش های اسلامی بهره مند گردید. (قرشی، 1413 ق، ج 1، ص 40 تا 41) همو در جایی دیگر گوید: این بانوی پاکدامن و عفیف، از نقص و کاستی، پیراسته و وجود خویش را به ایمان و اعتقاد درست مزین ساخته; امام صادق(علیه السلام) ایشان را با علوم خویش تربیت کرده بود، به حدی که در طلیعه زنان عصر خویش در دانش و پرهیزگاری و ایمان قرار داشت."