تاریخ دین در ایران از ورود آریایی ها تا آغاز اسلام
راضیه سجادی نصر
پایگاه اطلاع رسانی حوزه
1388
این پژوهش در راستای آشنایی با فرهنگ ایران باستان، نگاه جامع و اجمالی تاریخ دین این سرزمین از آغاز تا پایان شاهنشاهی ساسانیان است. تاریخ مردم این سرزمین، آنچه به دوران پیش از اسلام مربوط است، از ورود قوم ایرانی به فلات ایران و اولین تلاش های این قوم برای ایجاد مدنیت، روایت زایش و پویش فرهنگ و تمدنی بس غنی است. در این میان، از رهگذر آشنایی با اجزای این فرهنگ از آن جمله دستاوردهای آن در خلق سازه های عقیدتی جامعه می توان به شناخت ماهیت این فرهنگ دست یازید. تحول دین و فرهنگ در فلات ایران را حداقل از هزاره پنجم پیش از میلاد می توان بر رسید. این تحول در اثر وضع زمین، روابط ساکنان آن با همسایگان و مهاجرت ها به وجود آمده است. آن گاه که آریایی ها همراه با اهوراها و اسوراهای بیشماری وارد ایران می شوند و بعد از آن زرتشت برای اصلاح جامعه خویش قیام می کند. در ایران عهد هخامنشی، برای اولین بار در تاریخ این سرزمین، آزادی در گزینش دین ظاهر می شود. دوران اشکانیان عرصه تعامل عقاید، گرایش های دینی و فلسفی متعددی است که به بروز نواندیشی دینی کمک می کند و آثار آن را می توان در دوران ساسانیان پی گرفت و آن ظهور مانی و مزدک است. گرچه خوب می دانم که حاصل کارم به رغم تلاشم، مختصری است که شاید حق مطلب را به شایستگی نگزارده باشد، امید آن دارم بتواند اندکی به وضوح چهره دین ایرانی کمک کند.