تحوّل روند ايجاد قاعده حقوقي در عصر جهانی شدن حقوق
/ مهدي شهابي
، سمانه رحمتي فر
از اوایل دهۀ نود قرن بیستم میلادی، حقوق نیز مانند بسیاری از علوم، جهانی شدن را به رسمیت شناخت. پیش از این حقوق با پدیده بین¬المللی شدن مواجه بود، پدیده¬ای که ناظر بر تعاملات میان دو یا چند دولت است، صرف نظر از موقعیت جغرافیایی آن¬ها؛ ولی تحول جدید، یعنی جهانی¬شدن حقوق، به¬مراتب فراگیرتر است و حوزه¬های حقوقی بیش¬تری را در برگرفته است. از جمله تأثیرهای جهانی¬شدن بر حقوق، تغییر روند ایجاد قاعدۀ حقوقي و ورود نهادهای جدید قاعده¬ساز به عرصه حقوق است. عواملی از جمله بین¬المللی شدن حقوق، جهانی¬شدن اقتصاد و بحران مشروعیت دموکراتیکِ دولت بر ترکیب ایجاد کنندگان قاعده حقوقی مؤثر بوده¬است. کماکان، دولت از مهم¬ترین بازیگران حقوقی است، ولی نهادهایی مانند جامعه مدنی و بخش خصوصی اقتصادی هم در این فرایند سهم قابل توجهی یافته¬اند. کنش¬گریِ این ارکان، که از شهروندان تشکیل شده¬اند، ولی به تعبیر سنتی غیر انتخابی و به تعبیری غیر دموکراتیک محسوب می-شوند، خود بار دیگر مشروعیت قواعد حقوقی در عصر جهانی شدن را به چالشی محوری در بحث جهانی¬شدن حقوق تبدیل کرده¬است. از طرف دیگر، مسئله اساسی، چگونگی تقسیم صلاحیت ایجاد حقوقی میان مدعیان قدیم و جدید است.