در این تحقیق ابتدا برای روشن شدن معانی واژه ها ی حسن سوء ظن به بررسی معنا واقسام ظن پرداختیم که شامل ظن حسن (حسن ظن)وظن قبیح (سوءظن)است و در ادامه واژه توکل را به لحاظ لغوی و اصطلاحی مورد بررسی قرار دادیم. براساس آیات و روایات استخراج شده مومنان از بسیاری از گمان ها (گمان سوء)درباره دیگران منع و به گمان نیک و حسن تشویق شده اند همچنین به این نتیجه رسیدیم که ورود ظن به قلب انسان اختیاری نیست و انسان نمیتواند از ورود آن جلوگیری کند اما انسان نباید به ظن بد ترتیب اثر دهد و به ظن بدی که در مورد دیگران بر او عارض میشود اعتنا کند . بلکه باید ان را به بهترین وجه ممکن حمل نماید.حسن ظن و سوء ظن دو ویژگی اخلاقی در انسان هستند که برخی عوامل در ایجاد و یا تشدید آنها موثر ند همچنین حسن ظن و سوء ظن آثاروپیامدهایی به دنبال دارند که به آنها پرداخته ایم . بنابر از انچه ایات وروایات در باب حسن ظن و توکل بیان شده چنین استنباط میکنیم که معرفت و شناخت نسبت به خداوند متعال باعث حسن ظن به او میشود و انسان به باور و ایمان واقعی میرسد پس جز به خداوند متعال توکل نمیکند و جز از او مدد نمیجویند و در عوض هر چه شناخت انسان نسبت به پروردگار خود کم و ضعیف باشد ایمان او ضعیف و ضعیف تر میشود و با ورود کوچکترین مشکل در زندگی انسان دچار اعتماد شده و انسان به جای توکل و اتکا به پروردگار خود از او دور شده و به اسباب ووسایل مادی تکیه میکند و به انها امید میبندد.درحالی که خداوند متعال خود مسب الاسباب است.