تحلیل مفهوم الزام اخلاقی (باید و نباید) از منظر برخی اندیشمندان معاصر شیعی (علامه طباطبایی (ره) و آیت الله مصباح یزدی (دام ظله) و آیت الله محمدصادق لاریجانی (دام ضله))
[پایان نامه]
مرتضی سلمانی
استاد مشاور: علیرضا قائمی نیا
دانشگاه قرآن و حدیث (پردیس تهران)
۱۳۹۱
۱۵۶ص
کلیدواژه: مفهوم الزامی اخلاقی، باید ونباید، ضرورت بالغیر، ضرورت بالقیاس، شهود وبداهت، انگیزه اخلاقی
چاپی
کابنامه: ص. ۱۵۰ - ۱۵۵؛ همچنین به صورت زیرنویس
کارشناسی ارشد
علوم حدیث (گرایش اخلاق)
۱۳/۱۲/۱۳۹۱
۵/۱۹
تحلیل مفهوم الزام اخلاقی از مسائل مهم در قلمرو فلسفه اخلاق است. اندیشمندان بسیاری در میان فلاسفه غرب وشرق، درباره تحلیل مفهوم الزام اخلاقی، مباحثی ارزشمند مطرح کرده اند؛ به تحقیق، سه تن از متفکران برجسته شیعی، یعنی مرحوم علامه طباطبائی(نظریه اعتباریات) وآیت الله محمدتقی مصابح یزدی (نظریه ضرورت بالقیاس الی الغیر) و آیت الله محمد صادق لاریجانی (نظریه الزامات نفس الامری)مباحث دقیقی را در این باره صورت داده اند. این نوشتار، همراه با مسائل فرعی، تحلیل و بررسی این سه دیدگاه را در مساله اصلی، «مفاد"الزام اخلاقی"چیست؟ و مفهوم "الزام اخلاقی" بر اساس دیدگاه این اندیشمندان معاصر شیعی چگونه تحلیل می شود؟» عهده دار است. مرحوم علامه (ره)، مفاد"باید ونباید" اخلاقی، ضرورت و اعتبار ادعایی است؛ ضرورتی که از ضرورت تکوینی بین علت و معلول گرفته شده است الزام اخلاقی در واقع همین جعل و اعتبار ضرورت است بین انسان و فعل خود و این کار مجازی را برای آثاری که بران مترتب است انجام می دهد. آیت الله مصابح یزدی،"باید و نباید" ضرورت بالقیاس الی الغیر است و مفهوم الزام اخلاقی از مشاهده و نسبتی که میان فعل و صفت اخلاقی و هدف اخلاق که کمال و سعادت است (ضرورت بالقیاس) انتزاع می شود. آیت الله لاریجانی، مفاد "باید و نباید" ضرورت و الزام است؛ ولی نه ضرورت اعتباری و نه ضرورت بالقیاس؛ بلکه ضرورت و لزومی که انسان درون خود به علم حضوری می یابد باید ونبایدهای اخلاقی بیانگر این الزام های نفسانی و درونی هستند. در نهایت در این تحقیق با ذکر شباهتها و تفاوتها در تحلیلها و نظریات، رسیدن به تحلیل واحد در مفهوم الزام اخلاقی، را بررسی می شود.