عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
۱۰-۲۴۱۰۰
عربی
حاشیه حاشیه شرح تجرید
[نسخه خطی]
/ از: آقا جمال خوانساری ( - ۱۱۲۵ق.)
؛ نیم خشتی. ۱۳*۲۰/۵سم. ۱۶۳ص. ۲۰س.
1
2
(پس از حمد و صلوات): (قوله) اعتبر فیه حدوث الخلق الی آخره. هذا اشاره الی طریقه جماعه من المتکلمین الذین قالوا عله الحاجه الی الموثر انما هی الحدوث و لذلک احالوا تعدد القدماء لزهمهم انه یوجب تعدد الواجب و تقریر طریقتهم ان یقال ان العالم حادث للدلائل الداله علیه فلا بدله من محدث و یجب الانتهاء الی محدث غیر حادث دفعا للدورا و التسلسل و هو الواجب ... .
... کان ممنوعا ان یکون ح المقدمه القائله بان العلم بالعله یستلزم العلم بالمعلول ممنوعه و ح فلا اشکال فی علم الواجب. اذ بناء الاشکال علیها او المراد منع کون ذلک ای العلم التفصیلی هو مرادهم فلا یرد الاشکال علیهم فافهم. (این حاشیه در ذریعه یک بار با عنوان حاشیه بر شرح قوشچی (۶/ ۱۱۴) و یک بار در ضمن حاشیه‌های حاشیه خفری (۶/ ۶۵) آمده.)
نسخه‌ای بی‌تاریخ دارای حاشیه‌هایی از مصنف که زیر بیشتر آنها نوشته شده «منه دام ظلله» یا «منه مد ظلله العالی».
کاتب گویا از اهل فضل بوده و بر کنار بسیاری از برگ‌ها (و بخصوص نخستین برگ‌های نسخه) تعلیقاتی از «استاد محقق ملا احمد» یا «استاد» ثبت کرده و گاه پس از ذکر نام استاد جمله «دام ظله العالی» افزوده که نشان می‌دهد هم زمان استاد خود نوشته.
کاتب در پایان کتاب نوشته: تمت الحاشیه بعون الله الملک الوهاب.
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
آهار مهره‌دار سفید رنگ.
تیماج مشکی بدون مقوا.
1
2
2
1
جای «قوله» که در آغاز فقرات منقول از حاشیه خفری بوده در این نسخه سفید است.
در میان صفحه ۹۱-۹۲ بر پشت و روی یک برگ کوچک حاشیه‌ای با همین امضا اخیر نوشته شده. (در میان حاشیه نگاران بر شروح و حواشی تجرید چند تن می‌شناسیم که احمد نام داشته‌اند: سید احمد علوی شاگرد میرداماد که در ۱۰۱۷ق. از او اجازه داشته٬ مولی احمد اردبیلی ( - ۹۹۳ق.) و احمد اردکانی ( - ۱۲۲۵ق.) و استاد کاتب این نسخه هی چیک از آنان نیست).
حاشیه‌هایی نیز به نقل از مبدء و معاد صدراء حواشی ملا میرزا شیروانی و «استاد محقق میرزا ابراهیم» (که شاید میرزا ابراهیم پسر صدرالمتالهین است)در کنار بعضی از برگ‌ها دیده می‌شود.
بر گوشه بالای نخستین صفحه نسخه رموز کتاب را بدین گونه شرح داده اند: بعض المحققین: ملا عبدالرزاق لاهیجی٬ فاضل المعاصر: میرزا ابراهیم بن ملا صدرا شیرازی. بعض الفضلاء: سلطان العلماء٬ بعضی الحواشی: ملا محمد قاسم اصفهانی. بعضهم ( یا) بعض المحشین: ملا شمساء جیلانی٬ بعض الافاضل: شیخ حسین تنکابنی.
ماخذ فهرست: مجلد سوم: صفحه ۲۲۸۹-۲۲۹۰.
حاشیه بر حاشیه خفری بر شرح قوشچی بر تجرید طوسی. خفری ( - ۹۴۲ق.) بر الهیات شرح تجرید (المقصد الثالث فی اثبات الصانع) تا مسئله نفی شریک (از فصل دوم = در صفات صانع) تعلیقاتی نگاشته و آقا جمال خوانساری فرزند آقا حسین خوانساری (دانشمند شیعی مشهور عصر صفوی و - ۱۰۹۸ق.) بر قسمتی از حواشی خفری ( = از آغاز الهیات تا اواخر مسئله علم ( = دومین مسئله از فصل دوم حاشیه نگاشته و در مسائل اثبات صانع و قدرت تا آنجا که هست به تفصیل سخن گفته. ( در فهرست آستان قدس (ج۱، ص۳۴) نسخه‌ای به نام حاشیه شرح تجرید از آقا جمال خوانساری معرفی گردیده و با آنکه اشاره شده که اول آن افتاده نخستین سطور موجود در آن که نقل گردیده نشان می‌دهد در آغاز کتاب دیباچه‌ای مفصل بوده و مولف درباره روش خود در تالیف سخن گفته در صورتی که حاشیه آقا جمال (نسخه‌های موجود در این کتابخانه و نسخه دانشکده ادبیات: ۱۹۸؛ نسخه دانشگاه فهرست ۳: ۲۳۰) قبل از شروع مطلب چیزی ندارد جز خطبه‌ای که از یک سطر تجاوز نمی‌کند. سطر پایان نسخه مشهد نیز (اگر تمام باشد) با نسخه‌های ما تطبیق نمی‌کند. بنابراین نسخه کتابخانه طوس برای نگارنده محل تردید است و نمی‌تواند آن را نسخه از از همین حاشیه آقا جمال بر حاشیه خفری بداند. در ج۴ از فهرست مزبور یک نسخه از حاشیه آقا جمال معرفی گردیده (ص۷۰، ش۴۷۱).)
وی کتاب اسرار الخفیه علامه حلی را دست داشته و از آن نقل کرده است. همچنین از حواشی پدر خود آقا حسین بر حواشی شرح تجرید و از حاشیه میرزا ابراهیم فرزند صدر المتالهین نقل کرده و اصولا گویی کتاب خود را برای رد و نقض حاشیه اخیر که خود در یک جا آن را «حواشی فخریه» نام داده نوشته. از حدوث دهری نیز یاد کرده و آن را نپذیرفته و گوید: قابل درک و فهم نیست.
۱۷۲۴(
مکرر
)
ایران
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
20121001
MF
87856
a
Y
