عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
IR
۱۰-۱۹۱۴۸
فارسی
<التخبیر=تخبیر> فی نظم التعبیر (خواب‌نامه منظوم)
[نسخه خطی]
/ محمود فارسی
عبدالکریم بن نظام‌الدین علی درمیانی قاینی
۲۹ ذیقعده ۱۰۷۷ق.
ص ۱۷۵ - ۲۰۴.
یک، ۲۴۷ برگ، ۱۵/۷*۲۸/۶، سطور مختلف، ۱۰/۵*۱۲.
1
2
3
الحمدلله رب العالمین و العاقبه للمتقین و الصلوات و السلام علی سیدنا محمد و آله و اصحابه اجمعین. گفتار اول در شرایط خوابها تا خوابها به دست آید. گرت باید که راست بینی خواب/ پیشه کن راست‌گویی از هر باب// در شب و روز با طهارت باش/ با دعاهای استجارت باش
دارم امیدها به رحمت تو/ ناامیدم مکن به عزت تو// ای تو آیی عروس فکرت زاد/ بر جهان سر به سر مبارک باد
این چند کلمه در تاریخ بیست نهم شهر ذیقعده الحرام اتمام یافت. سنه ۱۰۷۷. الکاتب عبدالکریم بن نظام الدینعلی.
نوع خط:
تزئینات متن:
رکابه نویسی:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نسخ و نستعلیق.
عناوین و نشانیها شنگرف.
دارد.
فرنگی نخودی آهار مهره. با ته‌نقش (صلیبی که درون یک بیضی قرار گرفته و در طرفین آن دو حرف R و G نوشته شده است).
میشن مشکی ضربی. با ترنج و سرترنج و جدول. قطر: ۳/۹.
1
3
در دو برگ نونویس اول و آخر نام آن به صورت «مخمس مولوی قدس الله» و «مخمس مولوی روم» نوشته شده است.
رساله‌ها در متن و حاشیه نوشته شده‌اند.
آغاز نسخه فهرست رساله‌ها و مطالب مجموعه و دستخط احمد گلچین معانی که نسخه را دیدد بود.
این یادداشتها در برگهای مختلف نسخه دیده می‌شود:
برگ ۲ر نام کتاب به صورت «جنگ ملا رومی» با قیمت آن به سیاق.
در دو ص ۴۵و ۴۶ معما به اسم محمدعلی، نام رساله بعدی مجموعه، تاریخ ۱۱۵۷ق، دعا برای رفع دشمن، اشعاری به خط احمد بن عطاءالله که تاریخ آن را سیاه کرده‌اند و جای ۴ یادداشت سیاه شده دیگر.
ص ۱۷۱ و ۱۷۲ دو سیاهه خرید، اشعاری به خط عطاءالله بن مصطفی.
ص ۱۷۴ دو رباعی به خط احمد.
ص ۲۰۸ نام رساله بعد و چند یادداشت سیاه شده. در همان صفحه با شنگرف نوشته شده: «تجربه الشنجرف».
مهر و نوشته‌های ص ۳۰۰ سیاه شده است.
ص ۳۲۹ و ۳۳۰ یک نامه دوستانه و اشعاری در مدح پنج تن آل عبا در ۱۱۱۷ق (نام کاتب این اشعار به عمد سیاه شده است) و فهرست کتابهای کسی.
ص ۳۹۵ و ۳۹۶ یک رباعی به خط بزاز اصفهانی در ۱۲۴۷ق، یک رباعی به خط عبدالصمد بن عطاءالله در میانی و دو رباعی دیگر بدون اسم سراینده و نویسنده.
کسی در پشت طبله اول جلد صورت شمسه و تملکی که در آغاز نسخه تذکره دولتشاهی بوده را با مداد ترسیم کرده است.
جزوها ۸ برگی.
نشان صحاف در گوشه بالای سمت چپ ورق وسط هر جزو.
1
3
4
ص ۱۰ و ۳۵۷ و ۳۹۴ تملک محمدقاسم بن حسین‌علی بیرجندی در ۱۱۰۹ق.
ص ۳۹۵ و ۳۹۶ تملک محمدحسن بن محمدکریم.
خریداری شده در آبان ۱۳۲۰ش.
حاشیه ص ۴۳ مهر مستطیل به نقش: «قال انی عبدالله ۱۲۱۲».
در دو ص ۴۵ و ۴۶ مهر بیضوی: «یا اباالقاسم ادرکنی».
ص ۱۷۱ و ۱۷۲ مهر مستطیل «قال انی عبدالله ۲۱۲» (اثر این مهر در صفحات ۲۱۰ و ۲۵۹ و ۳۱۶ و ۳۲۹ و ۳۵۱ و ۳۵۷ و ۳۷۲ و ۳۹۵ و ۴۷۵ هم دیده می‌شود) و مهر بیضوی ناخوانا.
ص ۲۰۷ مهر مستطیل: «الهی عاقبت محمود گردان ۱۱۹۴» (همچنین ص ۳۳۴) و دو مهره سیاه شده دیگر.
ص ۲۰۸ دو مهر مستطیل به نقشهای: «ابن مصطفی و عطاءالله ۱۱۵۷» و «یا واهب العطیات».
ص ۲۷۷ و ۳۹۷ مهر شش گوش غیرمنتظم به نقش: «بنده آل محمدقاسم ۱۱۲۱».
در ص ۳۱۶ چهار بار اثر مهری بیضوی با نقش «الیس الله بکاف یا عبدالله ۱۱۹۸» کوفته شده است (و دو بار در ص ۳۳۶).
ص ۳۸۲ یک مهر مستطیل ناخوانا.
ص ۳۹۵ و ۳۹۶ مهر بیضوی: «عبده محمدحسن بن محمدکریم».
در دو ص ۴۵ و ۴۶ نقاشی شیر و خورشید با مداد و امضای عمل ابراهیم نقاش اصفهانی که جدید است.
ماخذ فهرست: جلد ۱/۲۹، صفحه ۴۱۳-۴۱۵.
نسخه آغاز و انجام افتاده‌ای هم به شماره ۴۶۳۳ در دانشگاه تهران، ۱۴/ ۳۵۶۹ - ۳۵۷۰ معرفی شده است.
۳۶ گفتار منظوم در خوابگزاری است:
گفتار اول: در شرایط خوابها تا خوابها درست آید.
گفتار دویم: در شناخت وقت خواب.
گفتار سیم: در تاویل آن که بنده خود را نزد ایزد تعالی بیند و دیدن فرشتگان.
گفتار چهارم: در تاویل مصحف و قرآن خواندن و خوابهایی که تاویل آن از قرآن بود.
گفتار پنجم: اندر خوابهایی که تاویل آن از کلام‌الله بود.
گفتار ششم: در دیدن پیغمبران و صحابه علیهم الصلوات والسلام.
گفتار هفتم: در دیدن آسمان و آفتاب و ماه و ستاره و رعد و برق و باران.
گفتار هشتم: در دیدن صاعقه و تگرگ و باران و برف و طوفان و دریا.
گفتار نهم: در خطنه (کذا) و مسواک و خلال و غسل و وضو و سر و تن شستن.
گفتار دهم: در حج و عمره و حجرالاسود و کعبه و مقام زمزم.
نسخه ما گفتار ۱۱ و ۱۲ ندارد.
گفتار سیزدهم: در تاویل دیدن پریان و دیوان و غیرهما.
گفتار چهاردهم: در تاویل دیدن جوان و پیران.
گفتار پانزدهم: در تاویل اندامهای مرد دیدن.
گفتار شانزدهم: در تاویل آنچه می‌روید از مردم و حیوانات.
گفتار هفدهم: در تاویل آواز حیوانات.
گفتار هیژدهم: در تاویل بیماریها و رگ و حجامت.
گفتار نانزدهم: در تاویل طعامها و گوشتها و غیره.
گفتار بیستم: در تاویل مهمانی و سماع و بویهای خوش و خوان.
گفتار بیست و یکم: در تاویل چهارپایان و اهل و وحش و سباع.
فصل تمام در ذکر سباع.
گفتار بیست و دویم: در تاویل مرغان و ماهی و مار.
گفتار بیست و سیم: در تاویل پیشه‌وران.
گفتار بیست و چهارم: در تاویل کوهها و زمینها و سنگ‌ریزه.
گفتار بیست و پنجم: در تاویل درختان و میوه‌های تر و خشک.
گفتار بیست و ششم: در تاویل نباتها از هر نوعی.
گفتار بیست و هفتم: در تاویل لباس و موزه و کفن و سراپرده و خیمه.
گفتار بیست و هشتم: در دیدن کلاه و کمر و گوشواره و درم و دینار و مس و آهی.
گفتار بیست و نهم: در تاویل صلاح و چوگان و گوی زدن.
گفتار سیم: در تاویل شهرستان و کوه و قلعه و بیابان.
گفتار سی و یکم: در تاویل هیزم از تر و خشک و چراغ و دود.
گفتار سی و دویم: در تاویل کشتن و گردن زدن و بر دار کردن.
گفتار سی و سیم: در تاویل عروسی و جماع و بوسه.
گفتار سی و چهارم: در تاویل قلم و محبره و کتاب و قفل و کلید و آینه و خضاب و سوزن و رشته و غیرها.
گفتار سی و پنجم: در تاویل گبرگی و کنشت و کلیسا و تماثیل و گرمابه.
گفتار سی و ششم: در تاویل خوابهای پراکنده دیدن.
با استناد به آیات قرآن و احادیث در ابتدای هر گفتار و حاشیه ابیات.
چند نسخه‌ای که از این کتاب می‌شناسیم با هم تفاوتهایی دارند. در نسخه ش ۵۱۸ دانشگاه استانبول نام کتاب و مولف به صورتی که در بالا ذکر کردیم آمده است. آن نسخه در قرن دهم کتابت شده و آرایشهای نفیسی دارد. نسخه ش۲/ ۲۳ کتابخانه عمومی سمنان مقدمه‌ای دارد که در نسخه ما و نسخه دانشگاه نیست. در این مقدمه سراینده شرح حال خود را از آغاز تا زمان سرایش این منظومه (یعنی ۳۷ سالگی‌اش) ذکر کرده است. وی اذعان کرده که این ابیات را از روی نسخه‌ای از تعبیر خواب که برگرفته از ده کتاب بوده به نظم آورده و کل آن را در طی سه هفته سروده است.
تخمیس قصیده البرده
/ محمد بن محمد تبادکانی طوسی
1033271
۸۹۴۴
/
۵
ایران
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
20120822
MF
87856
a
Y
