مولف، اثر را به سلطان محمدقلی قطب شاه تقدیم نموده است.
1
2
... از مقدم لاله و سمن گلشن سازد و بعد دور بیپایان بروضه معطر مطهر مقدس سید انبیا و سرور اولیا خلاصه موجودات زبده کاینات... اما بعد بر رای عالم آرای ارباب فطنت و فطرت...
... که مس بدن مبارک تو کنم و ترا بحل کردم باشد این جسد.
مولف این اثر، در مقدمه خود را اعتبارخان معرفی کرده و میگوید آن را از ترجمه نسیم ربیع گزیده است. وی «نسیم ربیع» را از شیخ ابوالقاسم زمخشری دانسته که در زمان شاه شجاع تالیف کرده و عزیزی آن را به فارسی ترجمه کرده که چون مشتمل بر اطناب و تطویل بود به تلخیص آن اقدام کرده است.
در برگ ۲۱ نسخه حاضر به نام مترجم تصریح شده است: «مترجم کتاب محمد بن احمد سمرقندی صوفی تابالله علیه سالی که شرف زیارت کعبه معظمه یافته بود...».
به جهت افتادگی طرفین و میانه نسخه اطلاعات بیشتری به دست نیامد و در منابع و فهارس نیز سرنخی از ترجمه و این تلخیص و مترجم و گزینکننده نیافتم. [در فهرست مختصر مجلس، ص ۳۳۶ این کتاب به عنوان خلاصه از «نسیم السحر» قطبالدین محمد لاهیجی اشکوری معرفی شده است].
نوع خط:
تزئینات متن:
رکابه نویسی:
تزئینات جلد:
نستعلیق.
عناوین و نشانیها در رساله یکم به شنگرف.
دارد
تیماج مشکی.
2
در حاشیه تصحیح شده.
1
در برگ ۱۴۳پ تملک محمدباقر در ۱۲۵۸ق. دیده میشود.
عناوین برخی از فصلها: فصل اول: فی الاوقات و ذکر الدنیا و الآخره، فصل دوم: فی السماء و الکواکب و ذکر العرش و الکرسی، فصل سوم: فی السحاب و المطر و الثلج و الرعد و البرق، فصل چهارم: فی الریح و النسیم و الحر و البرد و الظل، فصل پنجم: فی النار و احوالها و انواعها و ذکر نار جهنم و اهوالها، فصل دهم، فی الملائکه و الجن و الانس و ذکر الامم و الانبیاء من العرب و العجم، فصل پانزدهم: فی تبدل الاحوال و الفتن و عزل الولاه، فصل بیستم:پ فی الجنایات و العفو و العقاب و العذز و التوبه، فصل بیست و پنجم: فی العادات الحسنه و القبیحه، فصل سیام: فی الروایح و الطیب و التطیب، فصل سی و پنجم: فی الشوق و الحنین الی الاوطان و الاهل و الاحبه، فصل چهلم: فی الاصوات و الالحان و تحریمه، فصل چهل و پنجم: فی الطمع و الرجاء و التمنی و الحرص و الوعد و تجاره، فصل پنجاهم: فی العبد و الاماء...، فصل پنجاه پنجم: فی العجایب و النوادر، فصل شصتم: فی العلم و الادب و الحکمه و الکتاب، فصل شصت و پنجم: فی الفال و الرقی و السحور و العین و اللغز، فصل هفتادم: فی ذکر القضاه و الشهود و الدیون، فصل هفتاد و پنجم: فی اللباس و الحلی و المفارش و الوساید، فصل هشتادم: فی الموت و ما یتصل به من التعزیه و المرثیه، فصل هشتاد و یکم: فی الملک و السلطان و الاماره و البیعه و الخلافه.
ماخذ فهرست: جلد ۳۱، صفحه ۲۸-۳۰.
باید دانست که «نسیم ربیع» نام ترجمه «ربیعالابرار» است که دو نسخه از آن در نشریه نسخههای خطی، ۹/ ۱۰۵ و ۵/ ۴۹۱ معرفی شده است.
نک: مجلس، ش ۷۳۰۳.
گزیده «ربیعالابرار و نصوص الاخبار» جارالله زمخشری (۵۳۸ق.) است. در ۸۱ فصل در روایات و حکایات در موضوعات مختلف. در این کتاب از امامان شیعی روایتهایی نقل شده و از اشعار فارسی استفاده شده است.
/ میرزا ابوالقاسم قائممقام بن میرزا بزرگ عیسی ثنایی فراهانی