/ ار: محمدحسن خان بن حاجی علی خان مقدم مراغهای مشهور به اعتمادالسلطنه و صنیعالدوله
محل کتابت: گویا تهران
: کاتب: محمدحسن خان اعتمادالسلطنه (مولف کتاب)
، تاریخ کتابت: ۱۳۰۶-۱۳۰۹ق.
۱۶۱ برگ؛ ۱۵ سطر (بیشتر چلیپا)
؛خشتی.
1
2
هوالله تعالی در تاریخ شب پنجشنبه ۱۸ شهر ربیعالثانی ۱۳۰۷ نوشته میشود؛ چند روز است فخرالملک و معیرالممالک و محمد ابراهیمخان پسر مرحوم امیرالدوله کاشی را از نوکران...
انجام افتاده: ... از کتاب سرجان ملکم نقل میشود شهر شعبان ۱۳۰۹ حدود ایران از جانب جنوب بخلیج فارس و دریای هند... در فارس و عراق و خراسان زمین علی الغبله مسطح است اراضی...
نوع خط:
نوع کاغذ:
تزئینات متن:
تزئینات جلد:
تزئینات نسخه:
شکسته نستعلیق.
فرنگی نازک سفید، نخودی و آبی با مارک تجارتی شیر و خورشید و...
عناوین و نشانیها مشکی؛ اندازه متن: ۵/۱۷*۵/۱۳ سم.
مقوایی فرسوده با روکش کاغذی ابر و باد ابلق، با عطف و گوشه تیماج زرشکی تیره.
در پشت برگ جلد یک مجلس مینیاتوری از مکتب تیموری - هرات (کارت تبریک، چاپ فرانسه به مناسبت جشنهای دوهزار و پانصدساله پهلوی) حاوی نمایی از مجلس عیش و نوش است که در آن رقص چهار زن مشاهده میگردد.
4
این اثر نفیس دستنویس از نظر تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در اواخر دوره ناصری از اهمیت خاصی برخوردار است.
فهرست برخی مطالب این نوشتار چنین است: امینالسلطان اتابک اعظم، خواجه اباصلت، عکاسی، معتمدالدوله، میرزا ملکم خان، علاءالملک، محمدشاه قاجار، تلگراف، مشق نظام، معاهده ارض روم، عهدنامه ایران و روس ۱۳۲۸ق. (گلستان)، عهدنامه ایران و انگلیس ۱۸۱۴م، عهدنامه ایران و عثمانی ۱۲۳۸ق.، معاهده ایران و روس ۱۲۴۳ق. (ترکمانچای)، نامه قائممقام به پاسکویچ سردار روس، عهدنامه ایران و فرانسه ۱۲۲۰ق.، عهدنامه ایران و اسپانیا ۱۸۴۲م، نامه محمدشاه به عثمانی، محمدشاه و عثمانی، عهدنامه ایران و فرانسه ۱۲۷۱ق./ ۱۸۵۵م.، راجع بهرات و عهدنامه انگلیس ۱۲۶۷ق./ ۱۸۶۲م.، عهدنامه ایران و انگلیس ۱۲۷۳ق.، آخرین عهدنامه ایران و انگلیس ۱۳۰۶ق.، خانواده قاجار، راجع به عنوان رجال حکومتی، صاحب منصبان و... ، دایره دارالشوری کبرای دولتی، اطبا، تجارت و معادن و تلگراف و مدرسه دارالفنون، وزارت خارجه، سفارتخانهها، سفیران، عدلیه، حکمرانان حکومتی به ترتیب شهرها، ظلالسلطان، راجع به اروپا، اداره نظمیه و پلیس، راجع به فوجهای ایرانی، افواج طرح اطریشی، سفرنامه آشتیان، راجع به خوزستان، نسبنامه قاجار، دارالخلافه طهران، ترقی صناعات، کیومرث میرزا، اولاد و اعقاب فتحعلی شاه قاجار، راجع به خراسان، فتح هرات، راجع به قصور و میادین، بیوتات و موزه، قنات تهران، انواع گلها، راجع به صنعت، روزنامهها، موسیقی، آثار قدیمی و کتب، آشپزی، تازههای صنایع ایجاد شده در کشور، قوای بحریه، سردوشی نظامیان، سفرهای همایونی، مختصری از شرح احوال برخی علما (صاحب جواهر، میرزا شیرازی، میرزا محمدحسین شهرستانی) و تاریخ وفات برخی دیگر از علمای اعلام، شرح احوال برخی رجال حکومتی و شعرا و ادبا (نایب السلطنه، سپهر ثانی، مجدالملک، محمدحسین فروغی، امیر اشعراء رضا قلیخان، عباسقلی میرزا بن محمدولی، عبدالعلی میرزا احتشامالدوله، امین السلطان، امین الدوله، اعتضادالسلطنه، محمودخان ملکالشعراء، وزیر دفتر و...)، معاهده روس و عثمانی، وقایع مهمه از ممالک خارجه در سال ۱۳۰۳ق.، وزارت علوم و معلمین و... دارالترجمه، عکاسی و چاپخانه، اداره تحریر، ونزارت عدلیه، وزارت خارجه، سفرای ایران در خارجه، عمله خلوت، حکام اصفهان، خراسان، فارس، بوشهر، گیلان، لرستان، همدان، کاشان و ...، ممالک خارجه و روسا و پادشاهان آنها، افواج قاهره ابوابجمعی شجاع السلطنه و... ، یادداشتهایی از جلد دوم مرآتالبلدان (چاپ ۱۲۹۶ق.) مربوط به سالهای ۱۲۷۹-۱۲۹۵ق. و حدود ایران به نقل از کتاب سرجان ملکم که در سال ۱۳۰۹ق. نوشته شده است. نویسنده در چند جا از خود به عنوان مدیر روزنامه شرف یاد نموده است (صص ۲۱۸، ۲۳۶ و...)؛ باید افزود که روزنامه شرف با خط نستعلیق بسیار خوب و کاغذ اعلی از سال ۱۳۰۰ تا سال ۱۳۰۹ق. ۸۷ شماره منتشر شده است و در هر شماره از روزنامه تصویر یکی از رجال مملکتی با مختصر شرحی از او طبع گردیده است.
مجموعهای از یادداشتها و خاطرات مهم و بسیار ارزنده بخط اعتمادالسلطنه است که بین سالهای ۱۳۰۶-۱۳۰۹ق. نوشته است.