استویا یک گیاه دارویی مهم و اقتصادی است که حاوی ماده شیرینصکننده طبیعی و غیرکالریصزاست .این ماده میصتواند جایگزین شیرینصکنندهصهای مصنوعی مثل آسپارتام و سدیم ساخارین در صنایع غذایی و دارویی قرار گیرد .از مهمترین ویژگی این گیاه مجاز بودن استفاده از آن برای افراد دیابتی هست .ولی عاملی که در گام نخست کشت وسیع این گیاه را محدود میصسازد، پوکی بذر و پایین بودن درصد جوانهصزنی است .یکی از راهصهای موثر برای تولید وسیع این گیاه استفاده از تکنولوزی کشت In vitro میصباشد تا به کمک آن بتوان مشکلات تولید انبوه و تحقیقات موثر در این گیاه را رفع نمود .با توجه به اینکه دستیابی به یک دستورالعمل مناسب و جامع برای کشت بافت این گیاه اولین قدم برای تولید انبوه و مهندسی ژنتیک آن است، بهینه سازی کشت بافت این گیاه با مطالعه برخی از عوامل موثر در کشت بافت استویا هدفصگیری شد .برای این منظور از گیاهچهصهای استویا ریبودیانا برتونی که نوع شیرین استویا هست به عنوان ماده گیاهی استفاده شد .در گام اول نوع محیط و نوع ریزنمونه مناسب برای ریزازدیادی استویا مورد آزمایش قرار گرفت که محیط MS به عنوان مناسبترین محیط کشت و ریزنمونه نوک ساقه به عنوان بهترین ریزنمونه برای ریزازدیادی گیاه استویا معرفی شدند .همچنین مواد ژلهصکننده آگار و ژلصریت بررسی شده و آگار به عنوان مناسبصترین ماده ژلهصکننده با غلظتص ۶ گرم در لیتر به عنوان غلظت مناسب در نظر گرفته شد .در ادامه اثر تنظیم کنندهصهای سیتوکینینی مختلفBAP ، TDZ و Kin با غلظتصهای مختلف در کشت درونصشیشهصای استویا بررسی شدند .از سیتوکینینصها، BAP در غلظت ۱ میلی گرم در لیتر بهترین اثر را روی تمام شاخصصهای رشد درونصشیشهصای داشت .در آزمایش بررسی غلظت مناسب ساکارز برای ریزازدیادی، بیشترین طول شاخهصهای تولیدی در غلظتص ۲۰ گرم در لیتر ساکارز مشاهده شد و غلظتصهای ۶۰و ۸۰ گرم در لیتر ساکارز مناسب برای پرآوری شناخته شدند همچنین برای ریشهصزایی غلظتصهای ۷۰ گرم در لیتر ساکارز موثر معرفی شد .در آزمایش بررسی اثر زغال فعال به عنوان یکی از عوامل ترکیبات تعریف نشده در کشت بافت، غلظت ۵/۱ گرم در لیتر زغال فعال مناسب برای شاخهصزایی و ریشهصزایی استویا معرفی شد .همچنین برای ارزیابی کالوسصزایی و باززایی آزمایشی با استفاده از BAP در سه سطح۰ ، ۵/۰ و ۱ میلی گرم در لیتر همراه با هورمونصهای اکسینیNAA ، IAA و IBA هر کدام در چهار سطح۰ ،۵/۰ ، ۱ و۵/۱ میلی گرم در لیتر و TDZ در ترکیب با NAA با دو ریزنمونه و هر کدام با سه تکرار در قالب آزمایش فاکتوریل در پایه طرح کاملا تصادفی انجام شد که باززایی تنها در ترکیب هورمونی TDZ با NAA مشاهده شد در بقیه تیمار-ها اثری از باززایی نبود و فقط تولید کالوس مشاهده گردید .بیشترین باززایی در ترکیب ۱ میلی گرم در لیترTDZ بدونNAA مشاهده شد و بیشترین مقدار کالوس نیز در ترکیب ۱ میلی گرم در لیتر BAP با ۱ میلی گرم در لیتر NAA مشاهده گردید
متن يادداشت
Stevia is an important and economical herb that contains natural and non-caloric sweetener. This substance can be alternative to artificial sweeteners such as Aspartame and Sodium Saccharin used in the food and drug industries. The most important characteristic of this plant is their suitableness to use for people with diabetes. However, at the first step low viability and low seed germination, limit their extensive cultivation. One of the effective methods to produce this plant is In vitro technology that solve the problem of large scale production and effective researches. Because of this fact the providing a suitable tissue culture protocol is the first step in large scale production as well as genetic engineering. the optimization of tissue culture to reach the objective parameters in stevia were investigated. For this purpose Stevia Rebudiana Bertoni, were used as a plant material. At the first step the type of medium and explants for micropropagation of stevia were examined and MS medium and the shoot tip explants were selected as the best medium and explant. Also agar and gelrite as the gelatin agent were investigated and agar with the concentration of 6 g/l were considered as the appropriate gelatin agent. In continue the effect of different cytokines of BAP, TDZ and Kin with the various concentrations were investigated. Among the cytokines, BAP had with the concentration 1 mg/l the best effect on all parameters of invitro culture, and regarding the auxins, NAA had with the concentration 1 mg/l the greatest effect on rooting. In the experiments for the study of appropriate concentration of sucrose for micropropagation, the maximum length of produced branches were observed at 20 g/l of sucrose and 60 and 80 g/l of sucrose were introduced as multiple shooting and 70 g/l for rooting. In the experiments for determining the effect concentration of activated charcoal as an undefined parameter in tissue culture, the 1.5 g/l were introduced as for creating branch and roots of stevia. For evaluation the callus induction and regeneration, a series of experiments with the mixture of BAP at the three levels of 0, 0.5 and 1.5 g/l with auxin hormones such as NAA, IAA and IBA, each of them at four levels of 0, 0.5, 1 and 1.5 g/l, and the mixture of TDZ with NAA in two explants were investigated at three replication in a factorial experiment based on completely randomized design. The results showed that regeneration were observed only in the mixture of TDZ and NAA while other treatments had no regeneration and only callus were observed. The maximum regeneration were recorde 1 mg/l of TDZ without NAA and the maximum amount of callus were observed at the mixture of 1 mg/l of BAP with the 1 mg/l of NAA
نام شخص به منزله سر شناسه - (مسئولیت معنوی درجه اول )