عنوان

اعتباربخشی به عقل در رساله تأملات دکارت

شماره

پ۲۴۶۲۲

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

per

عنوان اصلي

اعتباربخشی به عقل در رساله تأملات دکارت

نام نخستين پديدآور

عزیزه زیرک باروقی

نام ناشر، پخش کننده و غيره

ادبیات فارسی و زبانهای خارجی

تاریخ نشرو بخش و غیره

۱۳۹۹

نام خاص و کميت اثر

۱۹۵ص.

مواد همراه اثر

سی دی

جزئيات پايان نامه و نوع درجه آن

دکتری

نظم درجات

فلسفه

زمان اعطا مدرک

۱۳۹۹/۰۶/۱۰

متن يادداشت

چکیدهتاملات در فلسفه اولی در مقام اثری سرنوشتساز و مهم در تاریخ فلسفه، همواره از منظرهای مختلفی موردتوجه مفسران و شارحان فلسفه دکارت بوده است. در این رساله میکوشیم این اثر را با تمرکز بر بازتعریف دکارت از عقل و معنابخشی تازه به آن و نیز اعتباربخشی به این معنا از «تأمل نخست» تا «تأمل ششم» از نظر بگذرانیم. برای اینکار، در مقدمه، آراء و نظریات دکارتشناسان برجسته را در مورد تأملات بررسی میکنیم و پیشینهای از افکار دکارت را درباره جایگاه عقل و اهمیت آن، چه در آثار دکارت و چه در زندگی او میآوریم. همچنین افکار موجود در زمانه دکارت را در ارتباط با مساله عقل و مباحث مربوط به آن به خصوص رویکرد ارسطوییان و مدرسیان بررسی خواهیم کرد. در فصل اول، مقدمات لازم در نظام فکری دکارت برای ورود به مباحث تأملات را مطرح میکنیم و به بحث روش و اهمیت آن چه در دوره دکارت و چه در نظام فلسفی او میپردازیم و به دنبال آن مباحث شهود و استنتاج، تحلیل و ترکیب، ماهیات بسیط و نورفطری یا نور عقل میآوریم و به اهمیت ریاضیات در اندیشه دکارت اشاره میکنیم. بقیه فصلهای رساله مطابق با مباحث مطرح در تأملات انجام میشود. در فصل دوم، به بحث شک، اهمیت آن، مراحل شک در «تأمل نخست»، هدف از شک را میآوریم و نشان میدهیم هدف دکارت صرفا ردّ شکاکیت نیست و دکارت اعتبار عقل و اهمیت آن را از همان «تأمل نخست» میپذیرد. در فصل سوم اولین اصل یقینی دکارت یعنی کوگیتو را با تمرکز به دو جنبه عقل و اراده در آن بررسی میکنیم و اهمیت عقل را در گزاره کوگیتو نشان میدهیم. در همین فصل به اهمیت و جایگاه خداوند در نظام فلسفی دکارت و براهین اثبات وجود خدا میپردازیم و برهان وجودی و مساله دور دکارتی را نیز بررسی میکنیم و نشان میدهیم در نظام فکری دکارت، بحث خدا برای اعتباربخشی به عقل و رسیدن به معیار وضوح و تمایز و ادامه مسیر تأملات و بازسازی عالم خارجی اهمیت و جایگاه ویژهای دارد. در فصل چهارم به رابطه عقل و اراده و مساله خطا از وجوه گوناگون میپردازیم و نشان میدهیم که ارادهای از نوع تازه در اینجا در برابر اراده مطرح در «تأمل نخست» ظهور میکند که معنای تازهای به عقل میبخشد و به جایگاه عقل و اراده در اخلاق مدنظر دکارت نیز اشاره میکنیم. در فصل پنجم، جایگاه عقل در اثبات عالم خارج و اعتبار بخشی حواس توسط عقل را دنبال میکنیم و نشان میدهیم عالمی که دکارت اثبات میکند عالمی است برخلاف عالم حسبنیاد مدرسیان به این معنا که عقل با اعتباربخشی به حس آن را از نو پی میافکند. در این فصل اهمیت و جایگاه عقل را در مساله نفس و بدن و تمایز آنها از یکدیگر مطرح میکنیم و به بحث عقل در کنار دو قوه احساس و تخیل نیز میپردازیم. در همه این فصلها، دیدگاه و نظریات مفسران و شارحان فلسفه دکارت را در موضوع فصلها تا حد امکان بررسی میکنیم و میکوشیم موضع خود را با تکیه بر آثار دکارت بیاوریم که در نهایت، همه آنها را در بخش نتیجه خواهیم آورد.

متن يادداشت

Meditations On First Philosophy as a critical work in history of philosoph has always been the center of attention by interpreters, from different aspects. In this dissertation, I intend to reconsider this work focusing on Descartes’ definition of reason and its validation from Meditation I to Meditation VI. For this purpose, opinions of interpreters about the Meditations is studied in the Interoduction and a record of Descartes’ thoughts about the state and importance of reason, either in his works or in his personal life, is presented. Moreover, views of his time are studied with respect to reason and relevant issues, especially Aristotalion and Scholastic approach. In the first chapter, the necessary topics in Descartes’ system of thought for the discution of Meditations are presented. And method and its importance in his philosophical system are discussed. Following that, intuition and deduction, analysis and synthesis, simple natures, natural light or the light of reason are debated. And the importance of mathematics in Descartes’ thought is pointed to. Other chapters are done in accordance with the tpics discussed in the Meditations. In the second chapter, the problem of doubt, its importance, arguments of doubt in Meditation I and purpose of doubt are stated. It is also demonstrated that Descartes doesn’t aim to merely reject skepticism; in fact he accepts the validity of reason and its importance from the very Meditation I. In third chapter, I probe the first certain principle of Descartes, that is cogito, on the basis of reason and will. And I indicate the importace of reason in the statement of cogito. In the same chapter, the importance and place of God in Descartes’ philosophical system and the proofs of existence of God examined. The ontological argument and the problem of Descartes’ circle are also debated. It is shown that in Descartes’ thought system, God is necessary for validation of reason, the clarity and distinctness principle, and for the rest of the Meditations and rebuilding of the external world. In the fourth chapter, the relationship between reason and will and falsity problem is examined from different angles. Further, it is manifested that an origin type of will appears against the will mentioned at the Meditation I, and defines reason anew. And the seat of reason and will in the Descartes’ morality also will stated. In fifth chapter, the seat of reason and demonstration of external world and validation of senses by reason are followed. It is also showed that the world demonstrated by Descartes is contrary to the sense_based world of scholasticism, meaning that reason rebuilds it through validation of sense. In all these chapters the views of interpreters of Descartes’ philosophy about the target topic are examind as much as possible. I also seek to mention my stance based on Descartes’ views and works, all of which is finally presented in the result chapter as the final product of dissertation.

عنوان گونه گون

Validation of Reason in Descartes’ Meditations on First Philosophy

عنصر شناسه اي

‏زیرک باروقی،

ساير عناصر نام

‏‏ عزیزه

کد نقش

تهيه کننده

عنصر شناسه اي

‏ شهرآیینی،

عنصر شناسه اي

‏صدرمجلس،

ساير عناصر نام

‏‏ سید مصطفی

ساير عناصر نام

‏ مجید

تاريخ

استاد راهنما

تاريخ

استاد مشاور

عنصر شناسه اي

‏ تبریز