شتهسبزگندم یکی از آفات مهم و دورهای غلات دانهریز و بهویژه گندم، در بسیاری مناطق، خصوصا اروپا و نواحی گرمسیری جهان بوده و بهعنوان مهمترین شتهی آفت گندمهای زمستانه که خسارت مستقیم خود را در بهار روی این گندمها وارد میسازد، شناخته شدهاست .در ایران نیز این شته، غالبترین گونه در میان گونههای شتههای غلات میباشد .در سالهای اخیر گزارشهای بسیاری از طغیانهای شتهسبزگندم از سرتاسر دنیا و برخی نقاط ایران مانند گلستان، مغان و فارس منتشر شدهاست که از کاهش قابل توجه محصول در این مناطق حکایت دارند .پتانسیل موجود در برخی نقاط کشور در زمینهی بروز طغیانهای شدید از این شته، ایجاب مینمود که مطالعاتی درخصوص میزان حساسیت یا مقاومت ارقام متداول کشت و مراحل مختلف رشدی آنها، انجام گیرد که در این زمینه مقاومت نسبی پنج رقم گندم تجارتی در استان که بیشترین سطح زیرکشت را بهخود اختصاص دادهبودند، به اسامی الموت، الوند، زرین، سبلان و سرداری نسبتبه شتهسبزگندم مورد بررسی قرار گرفت .این مطالعه در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با پنج تیمار و ۲۰ تکرار در گلخانهی گروه گیاهپزشکی دانشکدهی کشاورزی دانشگاه تبریز طی سالهای ۱۳۸۱ و ۱۳۸۲ به اجرا درآمد .صفات مورد اندازهگیری، میزان بقای پورهها، طول دورهی نشو و نمای پورگی، قدرت باروری و نرخ افزایش ذاتی جمعیت شتهسبزگندم طی ۱۵ روز اول دورهی تولیدمثلی آن در دو مرحلهی رشدی گندم، پنجهزنی و ساقهرفتن بودند .نتایج حاصل از تجزیهواریانس دادهها براساس آزمایش فاکتوریل۵) - (۲با دو فاکتور رقم در پنج سطح و مرحلهی رشدی در دو سطح نشان داد که بین ارقام مورد بررسی، دو مرحلهی رشدی و اثرات متقابل آنها اختلاف بسیار معنیداری در سطح احتمال یک درصد وجود داشت .مقایسه میانگین دادهها براساس آزمون چند دامنهای دانکن ( >(۰۱/۰P حاکی از آن است که رقم زرین با طولانیترین دورهی نشو و نمای پورگی در گروه اول و ارقام سبلان و سرداری با کوتاهترین طول دوره، در گروه چهارم و رقمهای الموت و الوند بهترتیب در گروههای دوم و سوم قرار داشتند .میانگین تعداد نتاج شتههای پرورشیافته طی ۱۵ روز اول دورهی پورهزایی آنها روی ارقام الوند، الموت، سبلان، زرین و سرداری بهترتیب ۸۷۵/۷۳ ، ۷۷۵/۷۲ ، ۸۵۰/۶۴ ، ۱۷۵/۵۷ و ۲۲۵/۵۱ پوره بود، که الوند و الموت در گروه اول و سبلان، زرین و سرداری بهترتیب در گروههای دوم تا چهارم دستهبندی شدند .ازنظر نرخ افزایش ذاتی جمعیت شتههای پرورشیافته روی ارقام مختلف، رقم سبلان در گروه اول، زرین در گروه پنجم و رقمهای الموت، الوند و سرداری بهترتیب در گروههای دوم تا چهارم قرار داشتند .بالاترین میانگین نرخ افزایش ذاتی جمعیت شته) ارزش rm) طی دورهی زمانی۱۵ روزه روی رقم سبلان (۳۲۹/۰ = rm) و کمترین میانگین، روی رقم زرین (۲۷۲/۰ = rm) بهدست آمد .بنابراین میتوان اظهار داشت که رقم سبلان نسبتبه بقیهی ارقام مطلوبیت بیشتری داشته و بهعنوان رقم حساس معرفی میشود .رقم زرین مقاوم، سرداری نسبتا مقاوم و الموت نسبتا حساس به شتهسبزگندم بوده و رقم الوند حالت بینابین دارد .مقایسهمیانگین صفات مورد ارزیابی در دو مرحلهی رشدی مورد بررسی نیز گویای این است که در مرحلهی ساقهرفتن اثرات منفی تغذیه از ارقام مختلف روی ویژگیهای زیستی شته کمتر شده و شرایط پرورشی ازنظر کیفیت غذا بهنفع حشرهی مورد نظر بودهاست .مقایسهمیانگین اثرات متقابل ارقام در مراحل رشدی نیز مؤید این بود که ترجیحات غذایی شتهسبزگندم روی ارقام مورد بررسی و در مراحل مختلف فنولوژیکی آنها متفاوت میباشد
متن يادداشت
Evaluation of resistance to the English Grain Aphid (Sitobion avenae F.) in commonly cultivated varieties of East Azarbaidjan region. English grain aphid is one of the most important and periodical pests of small grain cereals, especially wheat, in many regions, particularly Europe and tropical areaes and has been known as the most important pest of the winter wheats, causing direct damages on them in the spring. The aphid is the dominant species amongst the cereal aphid species in Iran. In recent years, its outbreaks have been reported world-widely and from some regions of Iran e.g. Golestan, Moghan and Fars, resulting considerable reductions in crop yields. The probable potential of the aphid outbreaks in some regions of the country, demands studies on evaluation of resistance or susceptibility of wheat cultivars commonly planted in East Azarbaidjan region at their different growth stages.For this purpose, an investigation was made on relative resistance of five wheat cultivars namely, Alamut, Alvand, Zarrin, Sabalan and Sardari to English grain aphid. The study was conducted in a completely randomized blockes design with five treatments each with ۲۰ replicates at the glasshouse of Dept. of Plant protection, Tabriz university, during years ۲۰۰۲ and ۲۰۰۳. The survival rate of the nymphs, their developmental time, adult fecondity and the relevant rate of natural population increase (rm value) were calculated within the first ۱۵ days of reproductive period, at two tillering and stem elongation growth stages of the plants. ANOVA of the results based on factorial (۵ ۲) experiments with two factors, variety (five levels) and growth stage (two levels), indicated highly significant differences (P<۰.۰۱) between the varieties, two growth stages and their interactions. Comparison of means using Duncan's multiple range test (P<۰.۰۱), showed the Zarrin variety causing the longest nymphal maturation time was ranked in the first group whilst the Sabalan and Sardari resulting in the lowest mean developmental time were included in fourth group, and Alamut and Alvand were considered in the second and third groups respectively. The mean number of offsprings produced during the ۱۵ days of reproductive period on Alvand, Alamut, Sabalan, Zarrin and Sardari were ۷۳.۸۷۵, ۷۲.۷۷۵, ۶۴.۸۵۰, ۵۷.۱۷۵ and ۵۱.۲۲۵ respectively, thus Alvand and Alamut were included in the first and Sabalan, Zarrin and Sardari in ۲nd to ۴th groups respectively. Regarding the rm values, Sabalan was in the ۱st, Zarrin in the ۵th groupings and Alamut but the Alvand and Sardari were included in the ۲nd to ۴th. The highest rm value obtained within the ۱۵-days period was observed on Sabalan (rm = ۰.۳۲۹) and the lowest on Zarrin (rm = ۰.۲۷۲). Thus, it can be declaired that Sabalan is regarded as the suitable plant for this pest and regarded as the susceptible cultivar to English grain aphid. Zarrin is resistant to the aphid in comparison to the other varieties. Sardari appeared to be partially resistant, but Alamut was partially susceptible whilst Alvand being an intermediated one.Comparison of the means made on data obtained from the two growth stages of the rearings on the plants showed that at the stem elongation stage, the adverse effects of feeding on different cultivars on the studied aphid's biological features, decreased and rearing conditions regarding food quality, had beneficial effects for the aphid.Comparison of means of interaction effects of cultivars and their two growth stages, also showed that food preferences of the English grain aphid varied on the different varieties and at two growth stages
موضوع (اسم عام یاعبارت اسمی عام)
موضوع مستند نشده
biological features
موضوع مستند نشده
English grain aphid
موضوع مستند نشده
resistance
نام شخص به منزله سر شناسه - (مسئولیت معنوی درجه اول )