عنوان

نسبت وضعیت تفکر در ایران عصر سلجوقی با ساختار و جریان قدرت سیاسی

شماره

‭۱۵۷۱۱پ‬

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

per

عنوان اصلي

نسبت وضعیت تفکر در ایران عصر سلجوقی با ساختار و جریان قدرت سیاسی

نام نخستين پديدآور

/داود قاسم‌پور

نام ناشر، پخش کننده و غيره

: حقوق و علوم اجتماعی

تاریخ نشرو بخش و غیره

، ‮‭۱۳۹۵‬

نام توليد کننده

، راشدی

متن يادداشت

چاپی

جزئيات پايان نامه و نوع درجه آن

دکتری

نظم درجات

تاریخ گرایش ایران دوره اسلامی

زمان اعطا مدرک

‮‭۱۳۹۵/۰۶/۱۷‬

کسي که مدرک را اعطا کرده

تبریز

متن يادداشت

موضوع این پژوهش، بررسی نسبت تحولات سیاسی در دوره‌ی سلجوقی با وضعیت جریان تفکر و اندیشه در این دوره می‌باشد، بنابراین جهت شناخت ابعاد و مشخصه‌های این نسبت و رابطه، ابتدا تحولات سیاسی دوره‌ی سلجوقی به‌عنوان عنصر تاریخی اثرگذار در موقعیت جریان‌های فکری مورد بررسی قرار گرفت و سپس به جریان تفکر به‌عنوان عنصر تاریخی متأثر از دگرگونی‌های سیاسی و سیاست‌گذاری‌های حکومتی، ذیل چهار جریان فقه و شریعت‌محوری، تصوف، علوم عقلی و فلسفی و اندیشه‌ی سیاسی و اندرزنامه‌نویسی پرداخته شد .بر اساس این بررسی، رابطه‌ی معناداری بین ساختار قدرت سیاسی سلجوقیان و وضعیت تفکر وجود داشت به این صورت که هر اندازه ساختار قدرت سیاسی سلجوقیان متمرکز و مقتدر می‌شد، به همان اندازه از توان تأثیرگذاری بالایی در عرصه‌های مختلف تفکر برخوردار می‌گردید .همچنان‌که هر اندازه از تمرکز و قدرت اثرگذاری نظام سیاسی سلجوقی کاسته می‌شد، به همان اندازه توان تأثیرگذاری خود در وضعیت جریان تفکر را از دست می‌داد .جریان فکری فقهی و شریعت‌محوری به جهت رویکرد حمایت‌گرانه‌ی قدرت، جایگاه خود را به‌عنوان جریانی مسلط در دوره‌ی اول و دوم سلجوقی تثبیت کرد ولی در دوره‌ی افول سلجوقی، به آشفتگی در عرصه‌ی تفکر انجامید .تحولات سیاسی در وضعیت جریان فکری تصوف نیز اثرگذار بود و تصوف شریعت‌محوری در اثر حمایت قدرت در دوره‌ی اول و دوم موفق به نظریه‌پردازی در مبانی فکری خود گردید ولی در دوره‌ی سوم و در غیاب عنصر قدرت تمرکزگرای سلجوقی، تصوف سکری که به حاشیه رانده شده بود، مجال رشد یافت .جریان فکری عقل‌محور و فلسفی متأثر از سیاست مبتنی بر وحدت سیاسی-مذهبی سلجوقیان بر اساس پیوند ایدئولوژی مذهب اهل سنت و جماعت و پادشاهی دیوان‌سالار ایرانی، جایگاه و مسیرش در قیاس با دوره‌های تاریخی قبل به هم خورد .بخشی از این جریان به‌واسطه بازبینی انتقادی در میراث فکری سینایی منجر به امتزاج فلسفه با شریعت شده در ذیل کلام و جریان‌های کلامی قرار گرفت .همچنآن‌که بخش دیگری از آن در ذیل تصوف قرار گرفته و در شکل حکمت اشراقی ظاهر شد .به مانند موقعیت جریان فکری شریعت گرا و کلامی، جریان فکری موسوم به اندرزنامه‌نویسی تحت تأثیر نیازهای دیوانسالاری سلجوقی و فعالیت‌های گسترده قشر دبیران ایرانی به بالندگی قابل توجهی رسید .حاملان چنین سنت فکری متأثر از تحولات سیاسی، به نظریه‌پردازی درباره‌ی نظام پادشاهی و دامنه‌ی اختیارات آن پرداختند و در کنار آن، اندرزهایی جهت حکمرانی بهتر به حاکمان سیاسی ارائه دادند .تأثیر اندرزنامه‌نویسی به‌خصوص در تاریخ‌نگاری این دوره مؤثر بود و مورخان با استفاده از تحولات سیاسی، تاریخ را دستمایه‌ی اندرز قرار داده، آثار مهمی با این‌رویکرد نوشتند

متن يادداشت

Topic of the present study is the relationship between political developments in Seljuk period and the state of thought and idea trend in this period. To measure this relationship, at first, political developments of Seljuk period as independent variable was studied and this period was divided into three sections of formation, consolidation and decline. Then trend of thought and idea as dependent variable under four trends of jurisprudence and Sharia-centered, mysticism, wisdom-centered and philosophical sciences and political developments and epistle programming was studied and then the role of political developments in three sections of Seljuk in the state of the above trends was studied. According to this study, there was a direct relationship between the amount of effect of trend and structure of power in thought and idea trend with ability and focus of the power structure and trend and how much more the structure of power was focused and authoritative, equally, it enjoyed a high effective ability and how much the amount of focus and authority of power was decreased, equally, it lost its effective ability on state of thought and idea trend. Affected by this variable, thinking trend of jurisprudence and Sharia-centered due to power supportive approach consolidated its position as a dominant trend in first and second periods of Seljuk; however, it led to disturbances in thought arena during decline period of Seljuk. Political developments of state of thinking trend of mysticism was also effective and Sharia-centered mysticism because of supporting the power in first and second periods succeeded in proposing theories in its intellectual foundations; however, during the third period and in the absence of power element, mystical intoxication which had been marginalized found the opportunity to grow. Wisdom-centered and philosophical thinking trend was also changed in this period and affected by power element and led to critical review of intellectual legacy of Sinai and combination of philosophy with Sharia. Affected by trend and structure of power, political developments and epistle programming thinking trend also flourished in this period and thinkers influenced by political developments started proposing theories about power and the scope of its authorities; besides, they offered some advices to political rulers for better governance. Epistle programming was effective especially for historiography of this period and by using political developments, historians placed the history as the capital of advice, wrote important works with this approach

مستند نام اشخاص تاييد نشده

قاسم‌پور، داود

مستند نام اشخاص تاييد نشده

صدقی، ناصر، استاد راهنما

مستند نام اشخاص تاييد نشده

حسن‌زاده، اسماعیل، استاد مشاور

مستند نام اشخاص تاييد نشده

اروجی، فاطمه، استاد مشاور

يادداشت عمومي

سیاه و سفید

وضعیت فهرست نویسی

نمایه‌سازی قبلی