نیان همچون انسانها و فرشتگان مخلوقاتی الهی هستند و در نظام هستی ش╩ن و نقشی برای آنها در نظر گرفته شده است. در آیات قرآن و سخنان رسیده از معصومین : از سرشت (ماهیت) جنیان، زمان و هدف خلقت شان، نقش کلی آنها در نظام هستی و نیز عملکردشان در عرصه های مختلف سخن به میان آمده است. یکی از مسائلی که همواره دربار جنیان مطرح بوده و ذهن ها را به خود مشغول داشته، اصل امکان ارتباط انسانها با جنیان و نیز زمینه ها و گستر تعامل (ارتباط) میان این دو مخلوق الهی بوده است. به تصریح آیات و روایات، اصل این ارتباط با هدفهای مختلف و در برهه های تاریخی گوناگون صورت گرفته است. برخی از زمینه های ارتباطی جنیان و انسانها عبارتند از: ارتباط حضرت سلیمان7 با جنیان و به خدمت گیری آنها، ارتباط جنیان با ائمه : و پرسش از تکالیف و مسائل دینی خویش، پناه آوری برخی انسانها به جنیان به منظور پیشبرد امور دنیایی خویش و... . نظر به اثبات امکان ارتباط دو سوی انس و جن در پژوهش حاضر، باید گفت چنین ارتباطی در دو عرص کلی مثبت (شایسته) یا منفی (ناشایست) و با مصادیق متعدد صورت گرفته است. با وجود چنین ارتباط دوسویه ای و نیز احتمال آزاررسانی محدود جنیان به انسانها آن هم در شرایطی خاص، در هیچ جایگاه از امکان تسخیر انسانها توسط جنیان و اثرگذاری آنها بر بشر در حالت عادی سخن به میان نیامده است، اما بر عکس به امکان تسخیر و به کارگیری جنیان توسط انسانها چه در عرص پیشبرد اهداف الهی (اخروی) و چه در جهت پیشبرد اهداف دنیایی (مثبت و منفی) تصریح شده است. هدف پژوهش حاضر آن است تا ضمن امکان سنجی ارتباط انس و جن با یکدیگر، عرصه ها و حدود و ثغور آن را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد.کلید واژهها: جن ـ انسان ـ تعامل انسان و جن ـ شیطان ـ ابلیس