موضوع تحقیق پایانی « مفهوم تکبر از منظر آیات و روایات » است . تکبر در واقع به معنی بزرگی، خود برتر بینی نسبت به دیگران و بزرگی خیال می باشد و متکبران کسانی هستند که خود را بزرگ و برتر از دیگران فرض می کنند در حالی که دیگران را حقیر و پست شمرده و نگاه حقارت آمیزی به آنها دارند . ضرورت نوشتن این مطالب که انسان می بایست یک شناخت و آگاهی نسبت به رذیله ای چون « تکبر » را داشته باشد ، زمانی که انسان از خطری آگاه باشد ، مطمئناً خود را از نزدیک شدن به آن بر حذر می دارد و اگر در وجودش باشد به رفع آن می پردازد . در این نوشتار ابتدا تعاریف مفاهیم، بیان شده است و به بررسی واژگانی چون : تفاخر ، تملق ، عجب و غرور که با تکبر در ارتباطند ولی با آن در یک سطح نیستند ، پرداخته شده است . تکبر ورزیدن، نیز انواعی دارد که هر یک از آنها در جای خود بسیار قبیح می باشد . که در قرآن از مصادیق متکبران بسیار سخن گفته شده به این علت که آنها را از قبیح بودن فرجام این صفت رذیله آگاه کنند و بدانند که هر یک از این متکبران به چه ورطه ای از هلاکت رسیده اند تا خودشان را از آلوده شدن به این رذیله جنون آمیز دور بدارند اما این جنون وقیح از عوامل و انگیزه های مختلفی نشأت می گیرد که شناخت و آگاهی درباره آن تا حد ممکن انسان را از مبتلا شدن به تکبر باز می دارد. عوامل درونی چون غفلت، جهل به علم و دانش، همراهی شیطان، عقده حقارت و حسادت و عوامل بیرونی چون: اصل و نسب ، زیبایی ، ثروت و قدرت می باشد. هر بیماری از آثار و پیامدهایی برخوردار است و این بیماری تکبر از این قاعده مستثنی نبوده و با خود پیامدهای شومی را به بار می آورد و اثرات پنهانی آن که موجب انگیزه روی آوردن به گناه، مانع عبودیت، مانع پذیرش حقایق قرآن و تیرگی عقل و زوال اندیشه می گردد که اثرش را به بیرون ( ظاهر) نمایان می کند و موجب انتظار های بی جا ، تحقیر و تضییع حقوق دیگران گشته که باعث نفرت مردمان از شخص متکبر و دوری از او و موجب دشمنی و عدوات و انتقام جویی ها خواهد شد که انسان را از پیشرفت و موفقیت باز می دارد. پس برای نجات یابی از این رذیله ، باید به زدودن آن پرداخت که به راه کارهای علمی و عملی نیاز مبرم دارد که ابتدا به شناخت خویشتن بپردازد و با تواضع در تمامی حالات می توان این صفت رذیله را از نفس خویش به مدد الهی بزداید . روش در این تحقیق کتابخانه ای و از نوع بنیادی است و نوع منابع استفاده شده و گسترده این تحقیق کتاب های تفسیری و اخلاقی و روایی است و از قرآن و روایات که نجات بخش تمام بشریت و منبع وحی و غنی است، بسیار مدد جسته ام و در این تحقیق سعی شده است که به صورت منسجم به آن پرداخته شود که شامل کلیات و بخش های مفاهیم شناسی درجات و مصادیق ، علل و عوامل و پیامدها و راه کارها می باشد . این نکته را باید دانست که انسان هیچ گاه از یاد خدا غافل نگردد چرا که اگر فرضاً هم از تمامی علوم برخوردار باشد باز در برابر عظمت بی کران هستی ، ذره ای ناچیز است که ماندگاری در این خوی ناپسند ( تکبر ) موجب دوری از رحمت حق می گردد . اگر که به خود نیاید و به سوی حق باز نگردد . واژگان کلیدی : قرآن ، روایت ، تکبر ، تفاخر ، غرور .