مسئله جعل حدیث، یکی از حوادث مهم تاریخ اسلام است که منابع، به تفصیل در مورد آن سخن گفتهاند. پیشینه این رویداد به دوره پس از رحلت رسول خدا(ع)تا پایان غیبت صغرا مربوط میشود. در این دوره عدهای از مسلمانان باانگیزهها و دلایل مختلف و در حوزههای گوناگون، سخنانی را بهدروغ به پیامبر(ع) نسبت دادند که از آنها به احادیث جعلی یاد میشود. در این میان مسئله انگیزههای جعل حدیث از سایر مباحث از اهمیت بیشتری برخوردار است. ازاینرو پژوهش حاضر به بررسی برخی از انگیزهها مانند موجّه ساختن دستگاه حاکمه، حفظ قدرت و موقعیتهای اجتماعی، جبران کمبودهای علمی و فرهنگی و... پرداخته است. به طور کلی میتوان دوری از اهلبیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) و رسیدن به قدرت و حفظ آن را عمدهترین علل جعل احادیث و افترا به رسول خدا(ع)دانست و بقیه موارد مذکور را به نوعی به آنها ارجاع داد. دانستن این علل نقش به سزایی را میتواند در علم رجال جهت تشخیص احادیث جعلی از واقعی داشته باشد. محورهای مهم این پژوهش عبارتاند از علل عمومی پیدایش جعل حدیث شامل: دوری از اهلبیت رسول خدا(ع)، حفظ موقعیت های اجتماعی و موجه ساختن دستگاه حاکمه؛ اقبال عمومی از به مسئله جعل حدیث؛ عوامل خصوصی پیدایش جعل حدیث؛ جعل حدیث در زمینههای دفاع از جماعت مسلمانان، تخریب شخصیت امیرالمؤمنین(ع) ، ارث نگذاشتن انبیا و عقائد و اسرائیلیات.