عنوان

حقیقت ایمان از دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

فارسی

عنوان اصلي

حقیقت ایمان از دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی

نام نخستين پديدآور

رضا اکبریان، فهیمه گلستانه

محل نشرو پخش و غیره

تهران

تاریخ نشرو بخش و غیره

پاییز و زمستان/ 1391

نام ناشر، پخش کننده و غيره

دانشگاه پیام نور

متن يادداشت

علامه طباطبایی وجود انسان را مرکب از سه وجود متناظر با عوالم سه گانه جهان آفرینش می داند. از نظر او انسان توسط حواس با عالم محسوسات، توسط خیال با عالم خیال و توسط عقل با عالم عقل ارتباط برقرار می کند. در حالی که ملاصدرا عوالم ثلاثه را عقل، نفس و طبیعت می داند و در قوس صعود، عالم مثال را در پرتو نفس و اشتداد وجودی آن تبیین می کند. از نظر ملاصدرا عمل امری عرضی و تبعی است و آنچه باقی است نفس و ملکات نفسانی است و بدن مثالی که قیام صدوری به نفس دارد و بر اساس نیات و اعمال، توسط نفس انشاء شده است. علامه ابدان اخروی را تابع نفس نمی داند. از نظر او پس از پیدایی عالم آخرت و پیدایش ابدان اخروی انسان به عنوان حقیقتی مرکب از بدن و روح در عالم آخرت تحقّق پیدا می کند. از این رو، روح با وجود مغایرت با بدن در این نشئه به نحوى با آن متّحد است که هوهویّت میان آن دو صدق مى کند. بر این اساس در باب ایمان ملاصدرا از میان دو عنصر نظر و عمل، اصالت را به بعد نظری می دهد و معتقد است که ایمان که تنها عامل سعادت و جاودانگی وجود انسان است، تنها از سنخ علم بوده و عمل در این جایگاه در حد علت معدّه تنزل می یاید. اما علامه طباطبایی با نگاهی متفاوت به انسان و اعمال و کردار او، برای عمل جایگاهی رفیع و در حد نظر قائل می شود و معتقد است که سعادت انسان در گرو هر دو بعد نظری و عملی اوست. وی ایمان را برخاسته از علم و عمل می داند و در این رابطه برای عمل، نقشی اصلی و نه تبعی و معدّه در نظر می گیرد. علامه طباطبایی در عین خارج کردن عمل از حوزه تعریف ایمان با پیش کشیدن نقش گرایشات انسانی در این زمینه به نحو ظریف و دقیقی اهمیت عمل در این حوزه را نیز مشخص می کند.

عنصر شناسه ای

علامه طباطبایی;عمل;حقیقت ایمان;ساحات وجودی انسان;ملاصدرا;

تقسیم فرعی موضوعی

التزام عملی;رابطه علم و اراده;جاودانگی اعمال;حکمت عملی و نظری;نظر و عمل;ایمان از نظر ملاصدرا;خلود;علم و ایمان;ایمان مذهبی;

مشخصه منبع قراردادي

نوع ماده

مقاله; مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم);