عنوان

بررسی آراء مخالفان منطق ارسطو درحوزه اسلامی

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

فارسی

عنوان اصلي

بررسی آراء مخالفان منطق ارسطو درحوزه اسلامی

نام نخستين پديدآور

فاطمه ابوطالبی

محل نشرو پخش و غیره

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

تاریخ نشرو بخش و غیره

1388

متن يادداشت

یکی از مسائل واضح در علوم این است که با مطرح شدن یک دانش در جامعه، عده­ای به طور افراط و تفریط به آن نظر می­کنند ؛ علم منطق با تدوین آن از سوی ارسطو، عده­ای کلیت آن را به کامل پذیرفتند و عده­ای نیز درحوزه­های اسلامی و غربی به انتقاد این علم پرداختند. از این دسته افراد، در حوزه اسلامی، بعضی با انگیزه دفاع از دین و حفظ تعالیم اسلامی با منطق مخالفت ورزیدند، این عده، علم منطق را بی­فایده و زائد و بعضاً مضر می­دانستند و عده­ای دیگر با تمسک به برخی قواعد منطقی ایراد واردکردند، این گروه کلیت منطق را قبول داشتند. برخی از انتقادات این گروه معلول فهم نادرست بعضی از مباحث منطقی و یا نتیجه­ی مثالهای غلطی بود که برای آن مباحث آوردند،که در این زمینه نقدهای آنها را صحیح می­باشد. این مخالفتها از زمان اسکندر نحوی، قبل از نهضت ترجمه آغاز شد. هرچند عده­ای با وضع منطق ریاضی خواستند نقص­های این علم راکمتر کنند؛ولی به طور کامل و جامع این هدف تحقق پیدا نکرد و همچنان این انتقادات ادامه داشت. برخی از انتقادات منتقدین باعث پخته شدن دانش منطق وکاهش کاستیهای آن گردید. نکته قابل توجه در بین مخالفان منطق آن است که آنان در عین مخالفت با علم منطق، آگاهانه یا ناآگاهانه از قواعد منطقی بهره جستند و این پارادوکسی است که هیچگاه نمی­توانند از آن رهایی یابند. نکاتی که در این رساله به عنوان پاسخ به مخالفان و منتقدان می­توان ذکر نمود بطور خلاصه بدین قرار است: اشکال این ادعا که علم منطق و دین ناسازگارند صحیح نیست، چه بسا منطق سلاح قوی برای دفاع از مبانی دین می­باشد. عرفا، شناخت اشیا را ازریق شهود وقلب می­دانستند و این ابزار شناخت در منطق ارسطو جایگاهی ندارد. نکته قابل ذکر اینکه اعتقاد به منطق و پایبندی به قواعد منطقی به هیچ عنوان منافات با اعتقادات عرفانی ندارد؛ زیرا آنچه در منطق به صورت اولاً و بالذات مدنظر است پرداختن به صورت تفکر و استدلال است لذا در قالب استدلال و صورتهای منطقی می­توان مباحث دینی و عرفانی بیان شود. نکته­ی دیگر اینکه، اختلاف میان منطقیون و اشتباهات آنها بی­فایده بودن منطق را نمی­رساند؛ زیرا که اختلاف آنان در مباحث منطقی چندان زیاد نیست، بیشتر اختلافات در نظرات فلسفی آنان می­باشد. آنها با به کار بردن قواعد منطق می­توانند از اشتباهات خود رهایی یابند. امروزه شناخت اشیا با حد منطقی ارسطو، معنای خود را از دست داده و اشیا را می­توان با ترکیبات و لوازم و خواص آنها شناخت و ذهن را از چهار چوب مفاهیم محدود نجات داد. بی­فایده بودن قیاس که به بی­فایده بودن منطق منجر می شود باطل است ، زیرا که این ادعا نتیجه­ی استدلال است.

مشخصه منبع قراردادي

نوع ماده

پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه;