عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
شماره کتابشناسی ملی
کد کشور
IR
شماره
۱۰-۱۹۴۳۵
زبان اثر
زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن
فارسی
عنوان و نام پديدآور
عنوان اصلي
دیوان عصمت بخارایی
نام عام مواد
[نسخه خطی]
نام نخستين پديدآور
/ از: خواجه عصمت‌الله بخاری پسر خواجه مسعود متخلص به عصمت.
وضعیت نشر و پخش و غیره
نام ناشر، پخش کننده و غيره
جلال غیاث فرج‌الله.
تاریخ نشرو بخش و غیره
سال نگارش ندارد، ظاهرا در اواسط ق ۹ق.
مشخصات ظاهری
ابعاد
خشتی باریک. ۱۳/۵*۲۰سم. ۲۶۴گ. ۱۵بیت.
یادداشتهای مربوط به عنوان و پدیدآور
متن يادداشت
بنابر تصریح در تذکره الشعراء و آتشکده آذر، و قاموس الاعلام ترکی در ۸۲۹ق. و بنابر نقل مولف حبیب السیر، این شعر را:
متن يادداشت
تاریخ وفات خواجه عصمت/ هرکس که شنید گفت تمت
متن يادداشت
به سال ۸۴۰ق. وفات نموده و معاصر شاهرخ ( -۸۵۰ق.) و بایسنقر ( -۸۳۷ق.) و هم‌چنین الغ بیک (۷۹۶-۸۵۳) و نظام‌الملک امیریحیی و محمد جوکی ( -۸۴۸ق.) و ابراهیم سلطان ( -۸۳۸ق.) بوده است. پیش از آنکه عصمت تخلص گیرد نصیری متخلص بوده و در بسیاری از قصائد این تخلص دیده می‌شود و در پاره‌ای از آنها هم تخلص عصمت و نصیری هر دو دیده می‌شود، در تمام غزلیات یک بار هم تخلص نصیری نیست و در همه آنها تخلص عصمت موجود است.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر
مشخصات ظاهری
نوع خط:
مشخصات ظاهری
تزئینات متن:
مشخصات ظاهری
تزئینات نسخه:
مشخصات ظاهری
نوع کاغذ:
مشخصات ظاهری
تزئینات جلد:
متن يادداشت
نستعلیق خیلی خوب.
متن يادداشت
عناوین قصائد و غزلیات و غیره با طلا نوشته شده.
متن يادداشت
اطراف دو صفحه نخستین نسخه با بهترین طرزی تذهیب و نقاشی گردیده، بدبختانه دست حوادث آن را بی‌بهره نگذارده و در آغاز غزلیات (ص ۲۵۸ نسخه) نیز سرلوحی بسیار ظریف دارد. همه برگ‌ها با طلا و لاجورد جدول‌کشی گردیده.
متن يادداشت
بخارائی.
متن يادداشت
میشن ضربی.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود
خصوصیات نسخه موجود
1
متن يادداشت
پشت برگ نخستین کاغذ چسبانیده شده و بر آن در ۱۳۰۱ق. یادداشتی نگارش یافته و بخشی از آن را محو کرده‌اند.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر
يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع
ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۵۴۴-۱۵۴۵.
يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع
نک: تذکره الشعراء، ص ۳۵۷-۳۶۶؛ حبیب السیر، ج ۳ جز ۳ ص ۹۱ و ۹۲، ۱۳۱، ۱۵۱، ۱۷۱؛ هفت اقلیم، ص ۱۱۹۱-۱۱۹۳؛ س، آتشکده آذر، ص ۳۳۶-۳۳۷؛ روز روشن، ص ۴۵۸-۴۵۹؛ قاموس الاعلام ترکی، ۴/ ۳۱۵۸؛ نگارستان سخن، ص ۶۵.
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده
متن يادداشت
چنان‌که از مندرجات دیوان عصمت برمی‌آید، شاعر چندی در تقیه بوده و در آخر شیعه دوازده امامی بودن خود را علنا اظهار نموده و به مدائح ائمه دوازده‌گانه علیهم السلام با اسم و رسم (ص ۳۲-۳۳ نسخه) و حضرت علی بن موسی‌الرضا علیه السلام خصوصا (ص ۳۹-۴۴ نسخه) پرداخته و در این معنی سروده (ص ۳۷-۳۹ نسخه)
متن يادداشت
دست در فتراک آل مصطفا باید زدن/ هر دو عالم را بهمت پشت پا باید زدن
متن يادداشت
این سرا و آن سرا جای فریبست و هوس/ کوس مهر خواجه هر دو سرا باید زدن
متن يادداشت
تا بکی طبل ارادت میزنی زیر گلیم/ بعد از این کوس محبت بر ملا باید زدن
متن يادداشت
عصمت از حب علی چون مست گشتی دم بدم/ تا قیامت گرد این گلشن نوا باید زدن
متن يادداشت
و نیز از قصیده‌ای که در مدح خواجه محمد پارسا (شمس‌الدین محمد) ( -۸۲۲ق.) و پسر وی حافظ الدین ابونصر پارسا ( -۸۶۵ق.) که از مشاهیر صوفیه نقشبندیه هستند انشا نموده (ص ۲۴۷-۲۵۴ نه) معلوم می‌شود که در طریقت از این سلسله بوده و در اینجا است:
متن يادداشت
من ز مخموری خراب و دل می تحقیق را/ ریخته بر خاک ادبار از شکسته ساغری
متن يادداشت
ای طبیب عاشقان کارم بگمراهی کشید/ زین مرض جز تو که داند سوی صحت رهبری
متن يادداشت
شربتی فرمایم از دارالشفای معرفت/ زین صفت باشد که بازم بر سر کار آوری
متن يادداشت
و خود را نیز در قصیده‌ای که در مدح حضرت امیرالمومنین علیه السلام سروده (در ص ۳۳-۳۷ نه) بدین نسبت معرفی نموده:
متن يادداشت
گرچه گمنامست عصمت لیکن از روی نسب/ هم ز آل جعفرست و هم ز نسل مرتضا
متن يادداشت
زینب زهرا چو شد با نور جعفر هم فراش/ زان علی را زینتی شد کوست اصل نسل ما
متن يادداشت
زان نصیری نصرت دین میکند کز یکطرف/ نسبتش با زمره انصار دارد انتها
متن يادداشت
نیست حد صد چو من کاندر صف آزادگان/ لاف فرزندی زنم با دودمان مصطفا
متن يادداشت
ظل رحمت وامگیر از مخلصان اهل بیت/ جمله را رحمت فرست و از پی ایشان مرا
متن يادداشت
به دست می‌آید که عصمت با خواجه محمد پارسا خویشاوندی داشته ولی تاکنون در دیوان وی و مآخذ نگارش اشاره یا تصریحی بر این مطلب نیافتم. دیوان عصمت موافق نسخه نام برده بالا شامل قصائد و ترکیب‌بند و مثمن و ترجیع‌بند و غزلیات و مقطعات و رباعیات می‌باشد و تمام دیوان در ح ۷۵۰۰ بیت می‌باشد.
متن يادداشت
مندرجات دیوان عبارت است از قصائد، غزلیات، مقطعات و رباعیات با این آغاز:
متن يادداشت
تعالی الله زهی قیوم دانا/ تعالی الله زهی حی توانا
سایر رده بندی ها
شماره رده
۱۰۲۸
مبدا اصلی
کشور
ایران
سازمان
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
تاريخ عمليات
20121001
اطلاعات رکورد کتابشناسی
نوع ماده
MF
کد کاربرگه
87856
اطلاعات دسترسی رکورد
سطح دسترسي
a
تكميل شده
Y
