/ از: بهاءالدین محمد بن حسین عاملی مشهور به «شیخ بهائي» و متخلص به «بهائي»
وضعیت نشر و پخش و غیره
تاریخ نشرو بخش و غیره
، تاریخ کتابت: نیمهی سدهی ۱۳ق.
مشخصات ظاهری
نام خاص و کميت اثر
۳ (۳ب - ۵ب) برگ، ۱۲ سطر.
يادداشت کلی
متن يادداشت
این اثر بارها در ایران، هند، ترکیه به نحو مستقل، از جمله در تهران سالهای ۱۲۷۹، ۱۲۸۲ و ۱۳۰۳ق در اصفهان سال ۱۳۰۳ق و ۱۳۲۸ش، در بمبئي سالهای ۱۲۶۲ق و ۱۸۹۳م، در لاهور به سال ۱۸۸۹م، در نجف اشرف به سال ۱۳۴۳ق و نیز همراه برخی آثار دیگر منسوب به شیخ بهایی در ضمن مجموعهای ادبی به سال ۱۳۴۶ق در مصر (صص۲۲۴ - ۲۵۰) به چاپ رسیده و آخرین بار نیز با تصحیح و مقدمهی مرحوم سیعد نفیسی در ضمن کلیات اشعار و آثار شیخ بهایی در تهران منتشر گردیده است.
یادداشتهای کلی مربوط به اطلاعات توصیفی
آغاز، انجام، انجامه
1
آغاز، انجام، انجامه
2
متن يادداشت
«من کلام شیخ بهاء حکایت مرد عابد و سگ گبر: عابدی در کوه لبنان بد مقیم در بن غاری چو اصحاب رقیم، روی خود از غیر حق بر تافته کنج عزلت را ز عزت یافته ... (۵ب) حکایت آن زن بدعمل که دایما رغبت بنماز داشتی من کلام شیخ بهاءالدین علیه الرحمه؛ بود در شهر هری بیوه زنی کهنه رندی حیله سازی پر فنی، نام او بیبی تمیز خالدار در نمازش بود رغبت بیشمار، با وضوی صبح خفتن میگذارد نامردان را بسی دادی مراد».
متن يادداشت
«نیت و آداب این محکم وضو یکدم از روی کرم با من بگو، این وضو از سنگ رو قایمتر است این وضو نبود، سد اسکندر است»!
یادداشتهای مربوط به نشر، بخش و غیره
متن يادداشت
کاتب و محل کتابت نامعلوم است.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر
مشخصات ظاهری
نوع خط:
مشخصات ظاهری
تزئینات متن:
مشخصات ظاهری
نوع کاغذ:
مشخصات ظاهری
تزئینات نسخه:
متن يادداشت
شکسته نستعلیق.
متن يادداشت
عنوانها و نشانیها قرمز؛ اندازه متن: ۵/۱۳*۸سم.
متن يادداشت
ترمه نازک سبز مغز پستهای.
متن يادداشت
برگها مجدول به طلا، سبز (زنگار)، قرمز، لاجورد و مشکی و نیز کمندکشی به لاجورد و مشکی میباشد.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود
خصوصیات نسخه موجود
1
متن يادداشت
این نسخه در برگهای (۴الف) و (۴ب) دارای دو مجلس نگاره (مینیاتور) سبک قاجار (محمدشاهی) در ارتباط با حکایت مرد عابد و سگ گبر است.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر
يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع
ماخذ فهرست: جلد ۲/۴۰، صفحه ۱۲۲ - ۱۲۳.
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده
متن يادداشت
مثنوی انتقادی - اخلاقی مشهوری است در سبک و سیاق مثنوی مولانا جلالالدین رومی در ۴۰۸ بیت با دیباچهای به نثر در سوانح سفر حجاز نگارش یافته است؛ باید افزود که نسخهی کنونی نان و حلوا تنها مشتمل بر دو حکایت، داستان مرد عابد و سگ گبر و دیگری حکایت طنزآمیز زنی به نام بیبی تمیز خالدار اهل هرات میباشد و باقی آن افتاده است. گفتنی است این اثر بعدها از سوی کسان بسیاری مورد تقلید قرار گرفته و مثنویهای متعددی به سبک و سیاق آن ساختهاند که از آن جملهاند: نان و خرما، نان و پنیر، شیر و شکر و جز آنها. در این کتابخانه نسخههای خطی متعددی از نان و حلوای شیخ بهائي موجود است که از آن جمله میتوان به نسخههای جدید به شمارههای «۴/۸۹۷۱»، «۱/۸۸۱۱»، «۱/۸۸۰۶»، «۱۰/۹۰۸۷»، «۲۰/۸۸۵۲»، «۱۰۶/۹۴۶۷»، «۱۵/۹۴۲۵» اشاره نمود. بیش از صد نسخهی دستنویس آن را نیز آقای منزوی در فهرست نسخههای خطی فارسی (ج۵، صص ۳۲۶۲ - ۳۲۶۸) و آقای قره بلوط در معجم التاریخ (ج۴، ص ۲۷۱۲) گزارش کرده است؛ براستی کمتر کتابخانهای میتوان یافت که فاقد نسخهای دستنویس از این منظومهی لطیف، ملیح، شیرین و عبرتانگیز باشد! ضمنا کتابخانهی ملی ایران نسخههای دستنویس به شمارهی «۹/ ۳۹۳۳» در نقد این منظومه از شاعری متخلص به «بهاری» (سدهی ۱۲ق) معرفی شده، که جالب توجه است.