/ از: موسی ژان داود خان و محمدحسین بن حبیبالله فراهانی، دبیرالملک (۱۲۲۵ - ۱۲۹۷)
.PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC
Name of Publisher, Distributor, etc.
: کاتب: رضاقلی بن مهدی قلی سرابی برای میرزا سعید خان وزیر امور دول خارجه
Date of Publication, Distribution, etc.
، تاریخ کتابت: ۱۲۷۷ق.
PHYSICAL DESCRIPTION
Dimensions
؛پنج، ۲۴۹، شش برگ، ۲/۲۳*۲/۳۷، ۱۹ سطر، ۵/۱۲*۲۵.
GENERAL NOTES
Text of Note
ترجمه شده به سال ۱۲۶۱ق.
GENERAL NOTES PERTAINING TO DESCRIPTIVE INFORMATION
1
2
3
Text of Note
«الحمدلله الذی جعل الارض مهادا و الجبال اوتادا. مبداء هر کلام به نام ناظمی سزد که بانی نزهت سرای جهان است و سپاس بیقیاس خداوندی را رسد که اساس این بلند کریاس را».
Text of Note
«آنچه از کل آسیانی عمل میآید و به خارج میبرند... کافور. کهربای سفید. زغال سنگ. گندم».
Text of Note
«چون این کتاب تاریخ جهاننما و جغرافیا را حسب الحکم جهان مطاع اعلیحضرت شاهنشاهی سه دفعه نوشته به کتابخانه مبارکه تسلیم داشته بودم و نظر به اخلاص حقیقی که در خدمت ذی رفعت جناب خداوندگار اعظم میرزا سعید خان وزیر امور دول خارجه - اطال الله بقاه و جعلنی فی کل محذور فداه - داشتم و بهری کامل و حظی وافر از اخلاق بهشتی و افضال و احسان آن جناب برده بودم دریغم آمد که به شکرانه الوان نعمت و اقسام منتش نپردازم و تحفه در بضاعت خویش نیافتم مگر این که به تحریر این نسخه اقدام کنم و در کتابخانه آن جناب یادگاری از جانب خود داشته باشم. اگر چه این گونه جسارت و خودنمائی در خدمت آن جناب از امثال بنده ناقابل محض فضولی و ندانم کاریست زیرا که هنرهای او آشکار و نهان گرفته جهان را کران تا کران. اگر اوصافش را بیان نمایم از اندازه امکانم خارج است زیرا که بالاتر از جمیع مدارج باشد و برتر از جمله معارج قطره از بحر چه پوید و ذره از مهر چه گوید. حسان از پیغمبر آخر الزمان چه دراید و بلبل از بهشتی گل چه سراید. یک دهن خواهم به پهنای فلک/ تا بگویم مدح آن رشک ملک// عذر بهتر و سکوت خوشتر که تلالؤ گوهر با تعریف و توصیف هر بیپا و سری نفزاید و تموج بحر اخضر از تحرک باد صرصر نکاهد. تعاجزت عن توصیفه و هو قادر/ لتغییر ما عندی من العجز و الفقر// و لا یستطیع الطبع ان یمدح الذی/ هو البحر طبعا و السعید مدی الدهر// و طبعی جمود فی مدیحه سید/ له الطبع حار کالتموج فی البحر// لا زالت عزته مصونه عن تصرفات الزمان و محفوظه من تطرقات الحدثان و موالیه مسرورین بالسعادت و الاقبال و معادیه محزونین بالذله و النکال مادامت الاقدام یکتب و الغمام یسکب. کتبه رضا قلی بن الحاج مهدی قلی السرابی فی سنه ۱۲۷۷ هزار و دویست و هفتاد و هفت.
NOTES PERTAINING TO PHYSICAL DESCRIPTION
نوع خط:
تزئینات متن:
تزئینات نسخه:
رکابه نویسی:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
Text of Note
نستعلیق.
Text of Note
عناوین و نشانیها شنگرف.
Text of Note
همه صفحات مجدول به زر و شنگرف و لاجورد و مشکی و نقره. کمندکشی شده. بالای همه صفحات نام کشوری که از آن بحث شده به شنگرف نوشته است. جداول کتاب همه با نقره خطکشی شدهاند.
تنظیم شده در ۵ مقصد و هر مقصد دارای چند باب و فصل بدین ترتیب:
Text of Note
مقصد اول: در بیان ممالک اوروپا.
Text of Note
باب اول: دولت فرانسه.
Text of Note
باب دویم: جمهور زویدسر.
Text of Note
باب سیم: خاک جرمانیا که بیست فصل است:
Text of Note
فصل اول: دولت باویرا.
Text of Note
فصل دویم: دور تنبرگ.
Text of Note
فصل سیم: کران دوک باد.
Text of Note
فصل چهارم: هوهن زالرن هکنجن.
Text of Note
فصل پنجم: حس کاسا.
Text of Note
فصل ششم: نانوشته.
Text of Note
فصل هفتم: حس همبورغ.
Text of Note
فصل هشتم: دوک نسو.
Text of Note
فصل نهم: پرنس پوته والدک.
Text of Note
فصل دهم: جمهور فرنکفرت.
Text of Note
فصل یازدهم: دوک برونسویک.
Text of Note
فصل دوازدهم: مملکت هنور.
Text of Note
فصل سیزدهم: کران دوک الدامبورغ.
Text of Note
فصل چهاردهم: جمهورهای ثلاث.
Text of Note
فصل پانزدهم: کران دوک منکلامبورغ شورن.
Text of Note
فصل شانزدهم: کران دوک منکلامبورغ استره لیدز.
Text of Note
فصل هفدهم: دولت ساکس.
Text of Note
فصل هجدهم: ولایات ساکس.
Text of Note
فصل نوزدهم: پرنس پوتهای خمسه.
Text of Note
فصل بیستم: دوکهای دنهالت.
Text of Note
باب چهارم: دولت نمسه.
Text of Note
فصل پنجم: دولت پروسیه.
Text of Note
فصل ششم: دولت فلمنگ.
Text of Note
فصل هفتم: دولت بلجیقا.
Text of Note
باب هشتم: خاک ایتالیا که هفت قسمت است:
Text of Note
اول: دولت سردنیا.
Text of Note
دویم: دوکهای ثلاث.
Text of Note
سیم: پرنس پوته منکو.
Text of Note
چهارم: جمهور سن مارینو.
Text of Note
پنجم: دوک تسقان.
Text of Note
ششم: دولت روما.
Text of Note
هفتم: دولت سجیلیا.
Text of Note
برخی علامات کل ایتالیا.
Text of Note
باب نهم: دولت پرتقال.
Text of Note
باب دهم: دولت اسپانیول.
Text of Note
باب یازدهم: جمهور اندر.
Text of Note
باب دوازدهم: دولت دینمارق.
Text of Note
باب سیزدهم: دولتین شود و نوروجیا.
Text of Note
دولت شود.
Text of Note
دولت نوروجیا.
Text of Note
باب چهاردهم: دولت انگلیس.
Text of Note
باب پانزدهم: دولت روسیه.
Text of Note
باب شانزدهم: جمهور کراکویا.
Text of Note
باب هفدهم: دولت یونان.
Text of Note
مقصد دوم: در ممالک آسیا.
Text of Note
باب اول: دولت عثمانیه.
Text of Note
باب دویم: عربستان.
Text of Note
باب سیم: دولت علیه ایران.
Text of Note
باب چهارم: هرات و افغانستان و بلوچستان.
Text of Note
فصل اول: هرات.
Text of Note
فصل دویم: افغانستان.
Text of Note
فصل سیم: بلوچستان.
Text of Note
باب پنجم: ترکستان.
Text of Note
باب ششم: هندوستان.
Text of Note
فصل اول: متصرفی دولت انگلیس.
Text of Note
فصل دویم: حمایتی انگریز.
Text of Note
فصل سیم: دولت بیرمان.
Text of Note
فصل چهارم: دولت سیام.
Text of Note
فصل پنجم: دولت سندیه.
Text of Note
فصل ششم: مملکت لاهور.
Text of Note
فصل هفتم: دولت نپال.
Text of Note
فصل هشتم: دولت رایجه سند.
Text of Note
فصل نهم: دولت آنام.
Text of Note
فصل دهم: جزایر مالدیو و نیکوبار.
Text of Note
فصل یازدهم: نیم جزیره.
Text of Note
فصل دوازدهم: متصرفی سایر دول خارجه.
Text of Note
باب هفتم: دولت چین.
Text of Note
باب هشتم: دولت ژاپن که ماچین باشد.
Text of Note
مقصد سیم: در ممالک آفریقا.
Text of Note
قسمت اول: در متصرفی اهالی مملکت که هفت باب است.
Text of Note
باب اول: حبشستان که چهار فصل است.
Text of Note
فصل اول: دولت تیکره.
Text of Note
فصل دویم: دولت کندار.
Text of Note
فصل سیم: ولایات کوچک چند.
Text of Note
فصل چهارم: ولایت سامارا.
Text of Note
باب دویم: ممالک سواحل بحر ابیض.
Text of Note
باب سیم: دولت دارفور.
Text of Note
باب چهارم: آفریقای مغربی.
Text of Note
فصل اول: دولت طونوس.
Text of Note
فصل دویم: دولت مارق.
Text of Note
فصل سیم: دولت سیدی هشام.
Text of Note
فصل چهارم: بلاد الجرید.
Text of Note
باب پنجم: ممالک نیقریسی.
Text of Note
فصل اول: نیقریسی وسط.
Text of Note
فصل دویم: نیقریسی مغربی.
Text of Note
فصل سیم: نیقریسی دریاکنار.
Text of Note
فصل چهارم: نیقریسی جنوبی.
Text of Note
باب ششم: آفریقای جنوبی.
Text of Note
باب هفتم: آفریقای شرقی.
Text of Note
قسمت ثانی: آفریقای متصرفی دول خارجه.
Text of Note
باب اول: متصرفی دولت عثمانی که در تصرف محمدعلی پاشا میباشد.
Text of Note
باب دویم: آفریقای متصرفی فرانسه.
Text of Note
باب سیم: آفریقای پرتقال.
Text of Note
باب چهارم: آفریقای انگلیس.
Text of Note
باب پنجم: آفریقای اسپانیول.
Text of Note
باب ششم: آفریقای فلمنگ.
Text of Note
باب هفتم: آفریقای دینمارق.
Text of Note
باب هشتم: آفریقای عرب.
Text of Note
مقصد چهارم: در ممالک آمریکا.
Text of Note
باب اول: متصرفی اهالی مملکت.
Text of Note
فصل اول: جمهور اتااونی.
Text of Note
فصل دویم: دولت مکسیک.
Text of Note
فصل سیم: آمریکای سنترال.
Text of Note
فصل چهارم: جمهور کلبنی.
Text of Note
فصل پنجم: جمهور پرو.
Text of Note
فصل ششم: جمهور بلیویا.
Text of Note
فصل هفتم: جمهور کیلی.
Text of Note
فصل هشتم: جمهور دیکتاترا دوپارکی.
Text of Note
فصل نهم: ریو دلا پلاتا.
Text of Note
فصل دهم: جمهور دولوروکی.
Text of Note
فصل یازدهم: دولت برزیل.
Text of Note
فصل دوازدهم: جمهور هاییطی.
Text of Note
باب دویم: در آمریکای متصرفی دول خارجه.
Text of Note
فصل اول: آمریکای دینمارق.
Text of Note
فصل دویم: آمریکای انگلیس.
Text of Note
فصل سیم: آمریکای روسیه.
Text of Note
فصل چهارم: آمریکای فرانسه.
Text of Note
فصل پنجم: آمریکای فلمنگ.
Text of Note
فصل ششم: آمریکای اسپانیول.
Text of Note
فصل هفتم: در آمریکای شود.
Text of Note
فصل هشتم: دشت پاتاکنی الی آخر آمریکا.
Text of Note
مقصد پنجم: در اسیانی.
Text of Note
باب اول: اسیانی مغربی.
Text of Note
فصل اول: کوروپ صوماتره.
Text of Note
فصل دویم: کوروپ یاوا.
Text of Note
فصل سیم: کوروپ سوم باداتیمر.
Text of Note
فصل چهارم: آرشی پل ملوک.
Text of Note
فصل پنجم: کوروپ سلب.
Text of Note
فصل ششم: کوروپ برینو.
Text of Note
فصل هفتم: آرشی پل فیلی پین.
Text of Note
فصل هشتم در بیان آرشی پل سولو.
Text of Note
باب دویم: در ذکر احوال اسیانی سنترال یا استرالی، در ۱۵ فصل (ولی در نسخه ۱۱ فصل آمده است):
Text of Note
فصل اول: کن تیتان استرال.
Text of Note
فصل دویم: کوروپ دلا پوازی.
Text of Note
فصل سیم: آرشی پل دلا لوا یزیاد.
Text of Note
فصل چهارم: در آرشی پل دلا نوول بر تاین.
Text of Note
فصل پنجم: آرشی پل دو سالمن.
Text of Note
فصل ششم: آرشی پل دلاپروز.
Text of Note
فصل هفتم: آرشی پل دو کوایزر.
Text of Note
فصل هشتم: کوروپ دلا نودل کالدنی.
Text of Note
فصل نهم: کوروپ دنر فلک.
Text of Note
فصل دهم: کوروپ دلا زمانی.
Text of Note
فصل یازدهم: کوروپ دلا دیمنی.
Text of Note
باب سیم: در ذکر اسیانی اریانتال، در ۱۷ فصل.
Text of Note
فصل اول: در بیان آرشی پل مونن ولکانیک.
Text of Note
فصل دویم: در بیان آرشی پل دمایاران.
Text of Note
فصل سیم: در بیان آرشی دما پالا اوز که پالو و پلی و پانلک و پاننک هم مینامند.
Text of Note
فصل چهارم: در بیان ارشی پل دکارلین.
Text of Note
فصل پنجم: نانوشته.
Text of Note
فصل ششم: آرشی پل دویتی.
Text of Note
فصل هفتم: در بیان آرشی پل دتنکا.
Text of Note
فصل هشتم: در بیان آرشی پل دو واهرن.
Text of Note
فصل نهم: در بیان ارشی پل دهاموا.
Text of Note
فصل دهم: در بیان کوروپ دکرماندک.
Text of Note
فصل یازدهم: در بیان آرشی پل دکوک.
Text of Note
فصل دوازدهم: کوروپ دتو پواه.
Text of Note
فصل سیزدهم: آرشی پل دتا ایت.
Text of Note
فصل چهاردهم: آرشی پل یموتو که ذریل باس هم مینامند.
Text of Note
فصل پانزدهم: آرشی پل دمندانا.
Text of Note
فصل شانزدهم: در بیان آرشی پل هاوایی.
Text of Note
فصل هفدهم: در بیان کوروپ چند که اسپرات مینامند.
EXTERNAL INDEXES/ABSTRACTS/REFERENCES NOTE
Name of source
نک: فهرستواره، ج ۱، ص ۲۱۱؛ منزوی، ج ۶، ص ۳۹۶۱؛ آستان قدس، ج ۸، ص ۴۷۰ - ۴۷۱ و ج ۳، ص ۳۰۵؛ نشریه نسخههای خطی، ج ۲، ص ۷۲ - ۷۳ (خط مولف)؛ ملی تهران، ج ۱، ص ۴۱ - ۴۲ و ۲۴۱.
Name of source
ماخذ فهرست: جلد ۱/۲۹، صفحه ۱۱۵-۱۱۹.
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
جغرافی تاریخی جهان است که میرزا محمدتقی خان وزیر اعظم، امیر کبیر (۱۲۶۸ق) نسخه آن را پس از سفارت روم به ایران آورد و به دستور وی، موسی ژان داود مترجم اول سفارت ایران در عثمانی از زبان فرانسه به ترکی و پس از آن میرزا محمدحسین بن حبیبالله فراهانی، دبیرالملک از ترکی به فارسی ترجمه کردند.