عنوان

طراحی و آزمون مدل سلامت سالمندان مبتنی بر تحلیل شبکه اجتماعی

۳۳۲۰پ

فارسی

طراحی و آزمون مدل سلامت سالمندان مبتنی بر تحلیل شبکه اجتماعی

[پایان نامه]

Designing and testing a health model for older adults based on Social Network Analysis

دانشگاه علوم توان بخشی و سلامت اجتماعیUniversity of Social Welfare and Rehabilitation

۱۴۰۰

۲۵۰ص.

پیوست

20

08

۱۴۰۰/۰۶/۳۱

مقدمه: سالمندی سالم از اهداف عالی جوامع است که برای رسیدن به آن باید جنبه‌های مختلف مرتبط و موثر بر آن شناسایی شود. یکی از اين جنبه‌ها، شبکه اجتماعی و ارتباطات درون آن است که متاثر از فرهنگ و بافتار جامعه است. هدف مطالعه حاضر طراحی و آزمون مدل سلامت سالمندان مبتنی بر تحلیل شبکه اجتماعی آنان است كه در سال 1399 طراحی و در شهر تهران آزمون شده است.مواد و روش ها: مطالعه حاضر یک مطالعه مقطعی از دسته مطالعات تحلیل شبکه اجتماعی است که بر روی 420 سالمند ساکن شهر تهران که به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب شده بودند انجام شد. به منظور طراحی مدل ابتدا جستجوی کاملی در پایگاههای اطلاعاتی انجام و سپس مدل نهایی بر اساس مرور‌متون و نظر تیم تحقیق طراحی شد. سپس ابزارهای رفتارهای‌سلامتی و مشارکت‌اجتماعی با استفاده از رویکرد قیاسی طراحی و سایر ابزارها روانسجی و بومی سازی شدند. در این مرحله از روایی صوری، محتوایی، روایی ساختاری، روایی سازه و آزمون موکن استفاده شد. در فاز میدانی مطالعه، جمع‌آوری داده‌های شبکه‌اجتماعی با رویکرد اگوسنتریک و با استفاده از Egoweb2 صورت گرفت. در این مرحله متغیرهای احساس نزدیکی به همسر، نزدیکی جغرافیایی(میانگین فاصله خانه سالمند تا اعضای شبکه‌اش)، مدت آشنایی، دفعات تماس (میانگین دفعات ارتباط تلفنی و حضوری سالمند با اعضای شبکه‌اش)، رضایتمندی از ارتباط، احساس نزدیکی (میانگین نمره میزان احساس نزدیکی سالمند به اعضای شبکه‌اش)، اعتماد (میانگین نمره میزان اعتماد سالمند به اعضای شبکه‌اش)، همافیلی جنسیتی و قومیتی (میزان مشابهت اعضای شبکه از نظر جنس و قومیت) مورد بررسی قرار گرفتند. درنهایت مدل طراحی شده و روابط بین متغیرهای مطالعه با کمک مدل‌سازی معادلات ساختاری تبیین شد. داده‌های مورد بررسی توسط دو نرم‌افزار AMOS22 و SPSS21 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند.یافته هاکلیه مدل‌های اندازه‌گیری شامل حمایت‌اجتماعی، اثرگذاری‌اجتماعی، مشارکت‌اجتماعی، رفتارهای‌سلامتی و سلامت علاوه بر برخورداری از برازش مطلوب، روایی و پایایی مناسبی نیز داشتند. مدل ساختاری سلامت سالمندان از برازش قابل قبولی برخوردار بود (GFI= 0.801، AGFI=0.76، CFI=0.842، RMSEA=0.069، CMIN/DF=2.996). نتایج نشان داد از میان شاخص‌های ساختاری مورد‌بررسی، چهار شاخص احساس‌نزدیکی به همسر(29/0=β)، مدت‌آشنایی(27/0-=β)، دفعات‌تماس(16/0-=β) و رضایتمندی از ارتباط (10/0=β) به ترتیب بیشترین ارتباط‌مستقیم بر سلامت را داشتند. از میان مکانیسم‌های موثر بر سلامت، دسترسی به منابع (189/0=β)، حمایت‌ابزاری(184/0-=β) و مشارکت‌اجتماعی (166/0=β) به ترتیب بیشترین ارتباط مستقیم و معنادار بر سلامت را داشتند. همچنین 3مکانیسم اثرگذاری‌‌‌‌ اجتماعی (329/0=β)، دسترسی به منابع (267/0=β) و حمایت‌عاطفی (19/0=β) به صورت غیرمستقیم و از طریق رفتارهای‌سلامتی بیشترین ارتباط را با سلامت داشتند. احساس‌نزدیکی به همسر هم به صورت مستقیم و هم از طریق دسترسی بهتر به منابع به صورت غیرمستقیم با سلامت در ارتباط بود. به طور کلی مدل طراحی شده 83درصد از تغییرات سلامت در سالمندان را تبیین می‌کرد.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد مدل طراحی شده از برازش مطلوبی برخوردار است. همچنین رفتارهای‌سلامتی یکی از مسير‌های مهم ارتباط میان شبکه اجتماعی و سلامت است. با توجه به نتایج به دست آمده اثرگذاری‌اجتماعی از طریق رفتارهای‌سلامتی بیشترین ارتباط را با سلامت دارد. بطوریکه می‌توان از طریق فشار‌همتایان، شناسایی افراد تاثیرگذار، تقویت باورهای درست از طریق ارتقا رفتارهای‌سلامتی، سلامت سالمندان را بهبود بخشید. همچنین دسترسی به منابع بیشترین ارتباط مستقیم با سلامت را دارد. لذا شناسایی موانع دسترسی به منابع و برنامه‌‌ریزی جهت برطرف‌سازی آن باید از اولویت‌‌های تصمیم‌گیری ‌باشد.کلیه ویژگی‌های ساختاری شبکه جهت فراهم‌سازی سلامت مهم می باشند و از میان آنها، نقش همسر بسیار حائز اهمیت است. بررسی روابط زوجین باید مورد توجه متخصصین حوزه سالمندی قرار بگیرد، بطوریکه همراستا با برنامه‌های آمادگی بازنشستگی برنامه‌هایی نیز به منظور تحکیم روابط زوجین در نظر‌گرفته شود. واژگان کلیدی: سلامت، تحلیل شبکه اجتماعی، سالمند، رفتارهای سلامتی، مدلسازی معادلات ساختاری

Healthy aging is among the primary goals of most communities. The study of various factors affecting the health status of older adults helps us to reach this goal. One of the factors influencing the elder's health is the social network and communications within it, which are shaped by the culture and fabric of societies. Accordingly, the present study was conducted to design a health model based on social network analysis for older adults and test it on the eldely who lived in Tehran in 2020.Materials and MethodsThis cross-sectional study, which used social network analysis approach, was performed on a total number of 420 older adults, living in the city of Tehran, Iran, selected using the multi-stage cluster sampling method. Firstly the model was designed through the review of the related literature and the opinions of the experts in research team. Afterwards, identifying variables of the model, geriatric health behavior and social engagement questionnairs were designed based on deductive approach. Other research instruments were validated through face validity, content validity, construct validity, structural validity, and Mokken scale analysis (MSA). In the field phase,The social network data collection was done via an egocentric approach, using the EgoWeb 2.0 software. In this phase, the identified social network variables including feeling close to one’s partner, geographic closeness(average value across all network alters), duration of contact, frequency of contact(the average of contact-days a year that ego had with all reported alters), Satisfaction with network members, emotional closeness (average value across all network alters), trust (average value across all network alters), and sex and ethnicity homophily were assessed. Finally, the designed model and the relationships between the study variables were explained by applying structural equation modeling (SEM). The data were then analyzed using the IBM® SPSS® Amos™ and the SPSS Statistics 21.0 software.ResultsAll measurement models, including social support, social influence, social engagement, health behaviors, and health had reasonable goodness of fit, reliability, and validity. The structural model of health for older adults also obtained acceptable goodness of fit (goodness-of-fit index [GFI]=0.801, adjusted goodness-of-fit index [AGFI]=0.76, comparative fit index [CFI]=0.842, root mean square error of approximation [RMSEA]=0.069, and minimum discrepancy per degree of freedom [CMIN/DF]=2.996). Among the structural indicators investigated, four including feeling close to one’s partner (β=0.29), duration of contact (β=-0.27), frequency of contact (β=-0.16), and Satisfaction with network members (β=0.10) had the maximum direct effect on health in older adults, respectively. Among the mechanisms shaping health status, access to resources (β=0.189), instrumental support (β=-0.184), and social engagement (β=0.166) had the most direct and significant effects on health in older adults, respectively. Moreover, three mechanisms of social influence (β=0.329), access to resources (β=0.267), and emotional support (β=0.19) had the greatest impact on health indirectly and through health behaviors. The feeling of closeness to one’s partner was also indirectly related to health through better access to resources. In general, the designed model could explain 83% of health changes in older adults.ConclusionThe study results revealed that the designed model had an appropriate fitness. According to the study results, social influence through health behaviors has the greatest effect on health in this age group. Therefore, it is possible to improve the health of older adults by peer pressure, influential people, and solid beliefs, through health promotion behaviors. Access to resources is additionally one of the indicators that can have the most direct impact on health in older adults. Thus, identifying barriers to access to resources in this age group and planning to remove them must be considered as priorities inhealth programs. The social network structure could further affect health and health behaviors in both direct and indirect manners. Among the indicators of the social network structure, in particular, having a spouse is of importance and needs more consideration . Designing and implementing programs for strengthening couples and family realtions along with those for retirement preparation are recommended. .Keywords: Health, Social network analysis, Older adult, Structural equation modeling, Health behavior

سلامت

Health

بخشنده باورساد، مریم

Bakhshande, Maryan

فروغان، مهشید

جرجران شوشتری، زهرا

ایران

دانشگاه علوم توان بخشی و سلامت اجتماعی

20211128

D

TF

279226

a

Y