فهرست مطالب: فصل اول: هرمنوتیک و فهم هرمنوتیکی روحانیت از تجدد.- فصل دوم: تبار و زمینه فهم روحانیت از تجدد.- فصل سوم: انقلاب اسلامی؛ گسست یا تداوم در فهم روحانیت از تجدد.- فصل چهارم: چالش مردنیته و بازگشت به سنت.- فصل پنجم: اسلام تجدیدنظرطلب
مبحث کانونی این کتاب سه گونه فهم و طبعا واکنشهای متفاوتی است که روحانیت حوزه علمیه قم در مقابل مدرنیته داشته است. این فهمها حکایت از این گزاره قیاسی و بدیهی دارد که وقتی ذهن به پدیدهای توجه میکندآن را یا نفی یا قبول مینماید، یا بخشی را میپذیرد و از پذیرفتن دیگر بخش صرف نظر میکند. براین اساس، هنگامی که مدرنیته در جهان زیست روحانیت ظاهر شود، به سادگی نادیده گرفته نمیشود، بلکه روحانیت به عنوان کشنگری فعال با آن هم افق میشود و در برابر آن موضع میگیرد. برخی از روحانیون کلیت مدرنیته را به چالش میکشند و در مقابل آن مقاومت میورزند، برخی به پذیرش بسیاری از مولفههای آن تن میدهند و گروه سوم ضمن مقاومت در قبال مفهومی به نام غربگرایی، بنا به الزامات عمل به جنبههایی از مدرنیته را میپذیرند. آنچه در این پژوهش اولویت یافته و معیار نویسنده در طیفبندی روحانیت شده است، مواجهه روحانیت با مدرنیته میباشد. در واقع فهم و واکنش او در قبال تجدد در برگیرنده تاثیراتی است که هم بر معرفت دینی او مینهد و هم تا حدودی به موضعگیریاش در قبال جمهوری اسلامی شکل میبخشد. براین اساس میتوان این پرسشها را مطرح کرد: ۱. نخستین پرسش که جنبه تفهم و تفسیری دارد، آن است که روحانیت حوزه علمیه قم چه فهمی از تجدد و چه نسبتی با آن دارد؟ ۲. روحانیت از درون چه سنت و تاریخی به مواجهه با تجدد رسیده است؟ ۳. عوامل معده فهم او از تجدد چیست؟ ۴. روایت و فهم او از تجدد واجد چه خصائص و ویژگیهایی است، آیا فهم او در دوره جدید، دچار چرخش شده یا اینکه هنوز نیز مقید به تاریخ و سنت گذشته خویش آن را میفهمد؟ ۵. چگونه میتوان روحانیت را براساس مولفه تجدد، طیفبنید و جریانشناسی کرد؟ در پاسخ به پرسش اصلی این پژوهش میبایست بر این نکته تاکید کرد هر چند بیان فرضیه، میراثی از اندیشههای اثباتگرایانه دارد و هرمنوتیکی فهمیدن، فهم را واقعه و رخدادی میداند که در برآیند دیالکتیک بین مفسر و متن اتفاق میافتد، بیان کنونی فرضیهای که در مراحل پایانی پژوهش رخ داده، به مخاطب در هم افق شدن با نگارنده این اثر مساعدت شایانی میکند: فهم روحانیت از مدرنیته نه امری دلبخواهانه، بلکه مقید به سنتی است که تفکر او در درون آن شکل گرفته است؛ با این همه، امروزه روحانیت تا حدودی بر خلاف سالهای قبل از انقلاب اسلامی از الگوی واحدی در باب داوری درباره غرب پیروی نمیکند و به تنوع و تفاوتهای متکثری از فهم غرب نائل شده است
روحانیت و تجدد (با تاکید بر جریانهای فکری - سیاسی حوزه علمیه قم)
حوزه علمیه قم - نوآوری
مجتهدان و علما - نظریه درباره تجدد
اسلام - تجدید حیات فکری
اصلاحطلبان - ایران - نظریه درباره تجدد
تجدد (اسلام)
BP
۷
/
۴۷
/
ف
۴،
ر
۹
فراتی، عبدالوهاب
۱۳۴۷ -
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. معاونت پژوهشی. پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی. پژوهشکده علوم و اندیشه سیاسی