#رابطه متقابل اقتصاد دانشبنیان و پژوهش علمی در جهان بر مبنای شاخصهای بانک جهانی
#ح، ۱۲۳ ص.: جدول
1
#مقدمه و هدف :دانش منشاء رشد اقتصادی و افزایش بهرهوری بوده و تولید و انباشت آن در صدر اولویت کشورها قرار دارد .در این میان اقتصاد دانشبنیان به دلیل ت╩کید بر مألفه دانش در مسایل و امور اقتصادی اهمیتی مضاعف یافته است .اقتصاد دانشبنیان محوری اقتصادی است که به طورمستقیم براساس تولید، توزیع و مصرف دانش و اطلاعات شکل گرفته و درآن تولید و بهره-برداری از دانش به عنوان موتور رشد و توسعه اقتصادی، موجبات تغییر و دگرگونی در تمامی ابعاد توسعه جامعه را فراهم میکند .هدف از این پژوهش، تحلیل جایگاه کشورها در اقتصاد دانشبنیان و پژوهش علمی، و تعیین رابطه شاخصهای اقتصاد دانشبنیان با شاخصهای برونداد علمی بر اساس روشهای علمسنجی است و بر اساس نتایج به تحلیل وضعیت ایران و راههای بهبود جایگاه کشور در اقتصاد دانشبنیان و پژوهش علمی پرداخته شده است .جامعه و روش اجرای پژوهش :مطالعه حاضر از نوع پژوهشهای علمسنجی است که با استفاده از تحلیل استنادی و تکنیک ارزیابانه و استفاده از نرمصافزارSPSS و آزمون همبستگی اسپیرمن و پیرسون انجام گرفته است .جامعه آماری شامل کلیه تولیدات علمی مربوط به2013 - 1996 نمایه شده در پایگاه سایمگو و مباحث مربوط به شاخصهای اقتصاد دانشبنیان ایران و 47کشور جهان بر اساس جدول رتبهصبندی بانک جهانی است .شاخصهای علمی شامل تعداد کل مقالات، تعداد استنادات، تعداد استناد به هر مقاله، شاخص اچ و تعداد مقالات در هر رشته میباشد .همچنین شاخصهای اقتصاد دانشبنیان برگرفته از بانک جهانی عبارتند از :شاخص اقتصاد دانش و ارکان این شاخص شامل :آموزش، نوآوری و فناوری اطلاعات و ارتباطات .یافتهصهای پژوهش :یافتهصها نشان میدهد در سطح 01/0 درصد همبستگی معنادار بین شاخصصهای آموزش، نوآوری و فناوری اطلاعات و ارتباطات با شاخصهای تعداد مدارک علمی، تعداد استنادات، متوسط استناد به هر مقاله و شاخص اچ وجود دارد .بیشترین همبستگی را شاخص نوآوری و کمترین را شاخص فناوری اطلاعات و ارتباطات با شاخصهای برونداد علمی داشت .همچنین تعداد مدارک علمی به تفکیک حوزههای موضوعی نیز مورد تحلیل قرار گرفت و رابطه آن با شاخص اقتصاد دانشبنیان به صورت مثبت و معنادار نشان داده شده و حوزههای دارای بیشترین تعداد مقالات در ده کشور اول در هر یک از شاخصهای اقتصاد دانشصبنیان مشخص گشت .نتیجهگیری :نتایج این تحقیق همبستگی معنادار بین شاخصهای اقتصاد دانشبنیان و شاخصهای علمی را نشان میدهد، بنابراین با افزایش تعداد مقالات، تعداد استنادات، متوسط استناد به هر مقاله و شاخص اچ؛ شاخصهای اقتصاد دانشصبنیان شامل آموزش، نوآوری و فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز افزایش مییابد، از سوی دیگر جایگاه ایران در اقتصاد دانشبنیان مطلوب نیست و فاصله زیادی تا دستیابی به رتبه اول اقتصاد دانشصبنیان در منطقه وجود دارد، بنابراین با وجود جایگاه نسبتا مطلوب در تولیدات علمی، کشور ایران نتوانسته به اهداف و برنامههای رشد اقتصاد دانشبنیان دست یابد .این امر میتواند ناشی از دلایل زیادی باشد از جمله پایین بودن کیفیت تولیدات علمی، پایین بودن استنادات و شاخص اچ ایران نسبت به رقبای خود(ترکیه و اسرائیل)، تجاری نکردن نتایج تحقیقات علمی و تبدیل نشدن علم به فناوری .