عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
IR
۱۰-۲۴۷۷۴
عربی
IR
<الکاشف = کاشف>
/ از: ابن کمونه عزه‌الدوله سعد بن منصور
، قرن ۱۱ یا ۱۲ق.
؛ خشتی باریک.۱۳*۲۵سم.۴۰۸ص.۱۷س.
دوانی در شرح الهیاکل سهروردی از کتاب الکاشف ابن کمونه رد شبهه معروف در توحید را که منسوب به اوست نقل کرده، دشتکی نیز در شرح الهیاکل خود از آن یاد کرده.این کتاب در دانشگاه به نام رساله فلسفی آمده و نام آن یاد نشده.بروکلمان در شمار آثار ابن کمونه (ذیل۱، ص ۷۶۸) از این کتاب یاد نکرده.فلوگل در (فهرست‌هایی که در ذیل کشف الظنون مصحح خود او) آورده چند جا از الکاشف ابن کمونه نام برده است.در هدیه العارفین از الکاشف فی المنطق یاد شده.
1
2
2
بسمله قال العبد الفقیر...سعد بن منصور بن سعد بن الحسن بن هبه الله بن کمونه.و بعد فقد اتفق ارباب العقاید العقلیه و الدیانات النقلیه...المنطق قانون یعلم به صحیح الفکر و فاسده و نسبته الی الرویه نسبه العروض الی الشعر و الایقاع الی ازمنه الالحان و یستغنی عنها بفطرته کثیر من الناس و لا یکاد یستغنی بفطرته عن هذا القانون الا المویدون بهدایه ربانیه...
...من التدبیرات المنجعه و الدعوات...فاسئلک اللهم ان تجعلنی من اهلها...و تدخلنی فی زمره عبادک الصالحین برحمتک یا ارحم الراحمین.
انجام نسخه:..و الحمد لله رب العالمین و صلوته علی ملئکته المقربین.و الحمد لله حمد الشاکرین سپس در کنار سطر بالا به چلیپا نوشته شده: «تم تالیفه یوم الخمیس التاسع عشر من ذی العقده من سنه سبع و سبعمائه.(کلمه اخیر درست خوانده نمی‌شود و ظاهرا سبعمائه باشد).
به نظر می‌رسد که تاریخ تالیف نوشته مولف نیست و اصالت آن مورد اطمینان نیست، نسخه دانشگاه مورخ ۱۳۵۱ق نیز شاید از این رونویس شده.این نسخه در دست مکی‌بن حسن بحرانی (شاید مولف کشف الحجاب فی تفضیل العتره علی الکتاب، مجلس ش ۱۳۹۲ بوده و او بر پشت نخستین برگ نسخه یادداشتی دارد که قسمتی از آن پاک شده و این سطور خوانده می‌شود.«هذا الکتاب مستنقذ من واقعه العجم و قد وقع بیدی علی وجه الامانه للجهل بمالکه فان عثر علیه فلیدفع الیه مجانا و الا...؟ علی حفظه بنیه القربه لله تعالی فمن یقع بیده خبره (خوانده نمی‌شود) الحقیر مکی بن صالح بن حسن البحرانی».مرحوم تنکابنی بالای نوشته مزبور نوشته است: «در دارالسلطنه تهران در مدرسه ناصریه میرزا حسین خان مشیرالدوله سپهسالار از یکی از طلاب خریده‌ام».
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نسخ.
عنوان‌های (باب و فصل) به شنگرف و با قلم درشت‌تر است.
اصفهانی آهار شده.
پارچه‌ای سفید.
الکاشف همچنان که مولف خود نیز در دیباچه تذکر داده دارای ۷ باب است و هر باب دارای ۷ فصل و ما فهرست باب‌ها و فصل‌ها را با عنوان خود آنها در اینجا می‌آوریم:
باب اول فی آله النظر المسمی بالمنطق.
فصل اول ماهیه المنطق و منفعته و امور ینتفع بها.
فصل دوم اکتساب التصورات.
فصل سوم القضایا و اقسامها.
فصل چهارم فی لوازم القضیه عند انفرادها...
فصل پنجم فی القیاس البسیط (در این فصل از شکل‌های قیاس سخن گفته).
فصل ششم فی توابع الاقیسه (قیاسات مرکب).
فصل هفتم فی الصنایع الخمس...البرهان و الجدل و ...
الباب الثانی الامور العامه للمفهومات کلها.
فصل اول فی الوجود و العدم و احکامها و اقسامها...
فصل دوم فی الماهیه و تشخصها و ما تنقسم الیه...
فصل سوم فی الوحده و الکثره...
فصل چهارم الوجوب و الامکان و الامتناع.
فصل پنجم القدم و الحدوث...الزمانی و الذاتی.
فصل ششم العل و العرض...
الباب الثالث اقسام‌الاعراض الوجودیه و الاعتباریه.
فصل اول المقادیر و الاعداد.
فصل دوم الکمیه غیر القاره.
فصل سوم فیما لا یعتبر فیه من الکیفیات.
فصل چهارم الکیفیات المحسوسیه بالحواس الظاهره.
فصل پنجم فیما لیس من شانه ان یحس بالحس الظاهر من انواع الکیف.
فصل ششم الاضافه.
فصل هفتم الحرکه، اجود ما عرف به ماهیه الحرکه انها خروج الشیء من القوه الی الفعل...
الباب الرابع فی الاجسام الطبیعیه.
فصل اول مقولات الجسم الطبیعی و احکامه العامه.
فصل دوم العناصر و احوالها باعتبار الانفراد.
فصل سوم فی حال هذه العناصر عند امتزاجها.
فصل چهارم الکائنات التی حدوثها من العناصر.
فصل پنجم فیما یتکون عن العناصر.
فصل ششم اثبات المحدد للجهات و ذکر لوازمه.
فصل هفتم الافلاک و الکواکب.
الباب الخامس فی النفوس و صفاتها و آثارها.
فصل اول اثبات وجودد النفس.
فصل دوم فیما یظهر عن النفس من القوی النباتیه.
فصل سوم فی قوی الحس و الحرکه.
فصل چهارم فی القوی التی لا نعلمها حاصله.
فصل پنجم المنامات و الوحی و الالهام.
فصل ششم فی ابدیه النفس و احوالها.
فصل هفتم اثبات النفوس السماویه.
الباب السادس فی العقول.
فصل اول ان العقل هو مصدر وجود النفوس کلها...
فصل دوم انه لولا العقل لما خرجت النفوس فی تعقلاتها فی القوه الی الفعل.
فصل سوم بیان استناد ما لا ینتاهی من الحرکات الی العقل.
فصل چهارم کیفت کون العقل هو غایه الحرکات السماویه.
فصل ششم العقل یحب ان یکون حیا مدرکا.
فصل هفتم بیان کثره العقول.
الباب السابع فی واجب الوجود
فصل اول اثبات واجب الوجود (ابن کمونه ده طریق برای اثبات واجب الوجود لذاته یاد کرده).
فصل دوم فی ان واجب الوجود واحد (وی 6 دلیل اقامه کرده بر اینکه واجب الوجود نوع منحصر به فرد است).
فصل سوم فی تنزیه واجب الوجود عما یجب تنزیهه.
فصل چهارم فیما ینعت به واجب الوجود.
فصل چهارم فیما ینعت به واجب الوجود.
فصل پنجم تبیین کون صفات الواجب لذاته لا یوجب کثره.
فصل ششم کیفیه فعل واجب الوجود.
فصل هفتم عنایه واجب الوجود بمخلوقاته.
ماخذ فهرست: مجلد سوم، صفحه ۲۶۶۰-۲۶۶۲.
نک: کشف الظنون، هدیه العارفین، 1/385؛ دانشگاه، 3/265-266؛ ذیل نسخه 1884 (شرح هیاکل النور)؛ فلوگل ذیل کشف الظنون، ص 125؛ آستان قدس، 4/ش 1007، ص 245.
ابن کمونه در دیباچه این کتاب از امیرکبیر فخرالاسلام و المسلمین معتمدالدوله مجد الملک دولتشاه بن المیر الکبیر سیف‌الدین سنجر الصاحبی یاد کند و گوید: «در روزگاری که به ناچار عهده‌دار به مشاغل و مناصب دنیایی بودم به درخواست امیر مزبور این کتاب را تالیف کردم ارزش این کتاب را تنها محققی می‌داند که دیر زمانی با کتب گذشتگان آشنا بوده نوشته‌های پیشین را مطالعه کرده است».
فلسفه
۱۹۳۸
ایران
کتابخانه مجلس شورای اسلامی
20121019
19-00438.pdf
فهرستنویسی قبلی
MF
87856
1
Y
