عنوان

<ال>خلاصه = الالفیه فی النحو = الفیه ابن مالک

۱۰-۳۷۸۸

عربی

<ال>خلاصه = الالفیه فی النحو = الفیه ابن مالک

[ نسخه خطی]

/ از: ابوعبدالله جمال‌الدین محمد بن عبدالله طائي جیانی اندلسی مشهور به «ابن مالک»

: کاتب: سید حسین طباطبائي جندقی

، تاریخ کتابت: سال ۱۲۷۵ق.

۷۸ (۳۲ب - ۱۰۹ب) برگ، ۷ سطر.

باید افزود که این اثر به جهت اینکه از کتب درسی بوده است، چاپ‌های متعددی دارد که برخی عبارتند از: چاپ ۱۸۳۳م / ۱۲۴۹ق در پاریس به اهتمام و شرح و ترجمه‌ی فرانسوی از بارون سلوستر دی ساسی، سال‌های ۱۲۵۱، ۱۲۵۳، ۱۲۹۰، ۱۳۰۶، ۱۳۰۷، ۱۳۰۸، ۱۳۲۳، ۱۳۲۵، ۱۳۳۰، ۱۳۴۵، ۱۳۴۹ (با تحقیق محمد محیی‌الدین عبدالحمید) و ۱۳۶۸ق در قاهره، سال‌های ۱۳۰۶ق/۱۸۸۸م به عنایت گوگه (A. Goguer) همراه تعلیقات فرانسوی و ۱۳۹۲ق با تحقیق حسین یوسف موسی و همچنین در سال ۱۸۹۸م همراه ترجمه‌ی ایتالیایی آن به اهتمام موسیو ویتو (E. Vitto) کنسول سابق ایتالیا در بیروت، در سال ۱۳۲۳ق در فاس - مغرب، سال‌های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۹ق با تحقیق محمدمفید اللخمی در دمشق، بدون تاریخ با تحقیق لئون پینتو (Leon Pinto) در پاریس، سال ۱۳۴۲ق در نجف اشرف، سال‌های ۱۲۷۹، ۱۳۰۴، ۱۳۲۳، ۱۳۴۰ و ۱۳۶۷ق در تهران، سال‌های ۱۳۰۷ و ۱۳۲۵ق در تبریز، سال ۱۸۸۷م در استانبول، سال ۱۳۱۹ق در مکه‌ی مکرمه، سال ۱۲۹۰ق در کانپور و مدارس، سال ۱۳۱۹ق/۱۹۰۲م در لاهور، سال ۱۳۲۰ق همراه شرح مولوی ابی محمد احمد در لاهور، سال ۱۳۲۶ق/۱۹۰۸م در دهلی و چاپ‌های دیگر که معرفی همه‌ی آن‌ها از حوصله‌ی این نوشتار مختصر خارج است.

1

2

«بسمله ... قال محمد هو ابن مالک احمد ربی الله خیر مالک، مصلیا علی النبی المصطفی و آله المستکملین الشرفا».

«احصی من الکافیه الخلاصه کما اقتضی غنی بلا خصاصه، فاحمد الله مصلیا علی محمد خیر نبی ارسلا، و آله الغر الکرام البرره و صحبه المنتخبین الخیره».

محل کتابت نامعلوم است؛ رقم کاتب: «قد تم الکتاب بید اقل السادات و الطلاب حسین الطباطبایی الجندقی فی شهر جمادی الاولی فی سنه ۱۲۷۵ق».

نوع خط:

تزئینات متن:

نوع کاغذ:

نسخ.

عنوان‌ها و نشانی‌ها قرمز؛ اندازه متن: ۱۵*۸سم.

فرنگی سفید نازک.

2

این نسخه در حاشیه تصحیح گردیده است؛ در برگ‌های نخستین بین سطور و هامش حاشیه نویسی به عربی و فارسی دارد که بیش‌تر مربوط به تجزیه و ترکیب است.

ماخذ فهرست: جلد ۲/۴۰، صفحه ۲۷۱ - ۲۷۳.

منظومه‌ای در حدود ۱۰۰۰ بیت در ادبیات عرب (علم نحو) است که بنا به گفته‌ی ناظم، وی آن را به پیروی از الفیه‌ی یحیی بن عبدالمعطی نحوی مشهور به «ابن معط» (د. ۶۲۸ق) سروده است. این منظومه، به جهت اهمیت، دقت و لطافت، از سوی دانشمندان عامه و خاصه مورد توجه و عنایت خاص قرار گرفته و افزون بر حدود ۸۰۰ سال تدریس و تدرس در مدارس علوم اسلامی، شروح، اعراب، حواشی و تعلیقات متعددی بر آن نوشته یا به زبان‌های فارسی، ایتالیایی، فرانسوی و ... به نظم و نثر ترجمه گردیده است که از جمله، حاجی خلیفه و آقا بزرگ تهرانی به برخی از آن‌ها به نحو مبسوط اشاره نموده‌اند و مهمترین آن‌ها دو شرح، یکی از فرزند ناظم، ابوعبدالله بدرالدین محمد بن محمد بن عبدالله بن مالک طائي جیانی دمشقی مشهور به «ابن الناظم» (د. ۶۸۶ق) و دیگری ا ز ابوالفضل جلال‌الدین بن عبدالرحمن بن ابوبکر سیوطی شافعی (د. ۹۱۱ق) است که به ترتیب در همین فهرست نیز نسخه‌هایی به شماره‌های «۲/۴۴۴» و «۱/۴۸۲» معرفی گردیده است؛ خوشبختانه از شروح و تعلیقات الفیه‌ی ابن مالک، نسخه‌هایی دستنویس در این کتابخانه‌ی عامره موجود است. ناگفته نماند که از الفیه‌ی ابن مالک نسخه‌های متعددی در مجلدات مختلف فهرست‌های این گنجینه‌ی گرانسنگ گزارش گردیده است و از آن جمله می‌توان به نسخه‌های جدید آن به شماره‌های «۲/۸۱۸۱»، «۲/۱۱۶۰۶»، «۲۰/۸۲۶»، «۸۵۱۹»، «۸۵۱۶»، «۱۴۹۲۲»، «۸۳۶۵» و «۱۱۲۶۱» اشاره نمود. از این اثر نسخ چندی در کتابخانه‌های ایران و خارج از کشور موجود است که علیرضا قره‌بلوط در معجم التاریخ (ج۴، صص۲۸۵۸ - ۲۸۵۹) گزارشی از آن‌ها بدست داده است.

/ سراج‌الدین عبدالجلیل بن فیروز بن حسین غزنوی نحوی مشهور به «ابن فیروز» (سده‌ی ۸ - ۹ق) (یا) ابوحیان اثیرالدین محمد بن یوسف بن علی جیانی غرناطی اندلسی نحوی

الهدایه فی النحو

۷۳۹۰۱۷

ادبیات عرب - نحو

ایران

کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی

MF

130960

1

Y (بله)