عنوان

توسعه مدل شبیه سازی عامل بنیان در شرایط عدم قطعیت جهت حکمرانی موثر منابع آب زیرزمینی: مطالعه موردی از حوضه های آبریز دریاچه ارومیه و کویر مرکزی

شماره

پ۲۴۳۸۹

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

per

عنوان اصلي

توسعه مدل شبیه سازی عامل بنیان در شرایط عدم قطعیت جهت حکمرانی موثر منابع آب زیرزمینی: مطالعه موردی از حوضه های آبریز دریاچه ارومیه و کویر مرکزی

نام نخستين پديدآور

محمد جواد عنبری

نام ناشر، پخش کننده و غيره

فنی و مهندسی عمران

تاریخ نشرو بخش و غیره

۱۳۹۹

نام خاص و کميت اثر

۲۰۵ص.

مواد همراه اثر

سی دی

جزئيات پايان نامه و نوع درجه آن

دکتری

نظم درجات

عمران گرایش مهندسی و مدیریت منابع آب

زمان اعطا مدرک

۱۳۹۹/۱۱/۱۹

متن يادداشت

اتکای بخش¬های زیادی از کشور بر منابع آب زیرزمینی از یک طرف و افت روزافزون سطح تراز ایستابی آبخوان¬ها از طرف دیگر اهمیت توجه به این بخش از منابع آب را بیش از پیش افزایش داده است. وضعیت بحرانی موجود در بسیاری از آبخوان¬های کشور موجب ایجاد پیامدهایی بسیار ناگوار گردیده که از جمله مهم¬ترین آن¬ها پدیده فرونشست در دشت¬های کشور است. سیستم¬های اجتماعی-زیست¬محیطی مرتبط با منابع آب زیرزمینی دربرگیرنده طیف وسیعی از پیچیدگی¬های سیستمی شامل تعاملات و بازخوردهای پیچیده، الگوهای رفتاری پویا، ناهمگنی در رفتارها و مشخصات عامل¬ها و نیز عدم قطعیت¬های موجود است. مدل¬های عامل¬بنیان به عنوان ابزاری کارآمد برای مدل نمودن این گونه سیستم¬ها معرفی می¬شوند. مدل عامل¬بنیان، شبیه¬سازی کامپیوتری با رویکردی جامع¬نگر از سطوح مختلف ذینفعان یا همان عامل¬هایی است که با یکدیگر و با محیط خود بر اساس اصول رفتاری خاص تعامل می¬کنند. در این رساله، یک چارچوب عامل¬بنیان جهت مدل نمودن رفتار کشاورزان، عامل¬های نهادی موثر، آبخوان و نیز روابط و تعاملات آن¬ها در شرایط عدم قطعیت توسعه یافته است. در مدل¬سازی رفتاری عامل¬ها، اهداف، مشخصات و الگوهای رفتاری در قالب توابع ریاضی و ساختارهای منطقی بیان شده¬اند. در واقع، نتایج پژوهش کیفی صورت گرفته از طریق به¬کارگیری مصاحبه¬ها و پرسش¬نامه¬های نیمه-ساختاریافته، در چارچوب مدل¬سازی عامل¬بنیان، به صورت مدلی محاسباتی بیان شده است. از این چارچوب جهت یافتن راهکارهای پایدار در بهبود وضعیت منابع آب زیرزمینی مناطق مورد مطالعه شامل دشت¬ شبستر-صوفیان از حوضه آبریز دریاچه ارومیه و دشت دامغان از حوضه آبریز کویر مرکزی با مشارکت ذینفعان محلی استفاده شده است.با استفاده از چارچوب توسعه یافته طرح¬ها و سناریوهای مدیریتی مختلف جهت احیا و تعادل¬بخشی آبخوان¬ها نظیر پایش چاه¬های بهره¬برداری، تعدیل پروانه¬ها و توسعه تکنولوژی¬های مدرن آبیاری در کنار سناریوهای اقلیمی و رفتاری اجرا شده و تاثیرات آن بر وضعیت آینده مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج بررسی اجرای پنج سناریوی نمونه در دشت شبستر-صوفیان در مدل نشان می¬دهد در صورت هماهنگی مناسب نهادها و جلب مشارکت کشاورزان، در طول 20 سال دوره شبیه¬سازی، ضمن افزایش درآمد سالانه بخش کشاورزی در دشت به میزان 40 میلیارد ریال (حدود 6 درصد)، وضعیت آبخوان به میزان قابل توجهی بهبود یافته و نه تنها روند تخریب منابع آب زیرزمینی متوقف می¬شود بلکه تراز سطح آب زیرزمینی حدود 5 متر نیز افزایش خواهد یافت. به عنوان مطالعه موردی دیگر، از چارچوب توسعه یافته در این رساله جهت مدل¬سازی اجتماعی-اکولوژیکی دشت دامغان استفاده شده است. نتایج پیاده¬سازی در این محدوده مطالعاتی نشان می¬دهد که اجرای همزمان چهار طرح نصب کنتورهای هوشمند، تعدیل پروانه چاه¬ها، ترویج سیستم¬های نوین آبیاری و ایجاد شرکت‌های تعاونی تولید منجر به کاهش 21 درصدی برداشت آب، کاهش 29 درصدی کمبود منابع آب و افزایش 17 درصدی درآمد خالص کشاورزان می¬گردد. همچنین روش آبیاری 5900 هکتار از اراضی به آبیاری¬های تحت فشار تغییر می¬یابد که موجب افزایش بهره¬وری مصرف آب می¬شود.چارچوب توسعه یافته در این پژوهش، در فهم اثرات مشخصات، رفتارها و تعاملات عامل¬های موثر در روند تغییرات سیستم مورد استفاده قرار می¬گیرد. همچنین تحلیل سیستمی در چنین چارچوبی درک بهتری از ساختارهای سیستمی پیچیده جهت پشتیبانی از تصمیم¬گیری تحت شرایط عدم قطعیت در یک فرایند مشارکتی فراهم می¬نماید. در رویکرد مشارکتی مذکور، ضمن فهم دقیق¬تر از مولفه¬ها، الگوها و ارتباطات سیستم مورد مطالعه، با جلب همکاری و همیاری ذینفعان، می¬توان به راهکارهای بهتری در فرآیند تصمیم¬گیری دست یافت

متن يادداشت

Regarding the supply of large amount of water demand from groundwater resources on the one hand, and increasing water level drop of the aquifers on the other hand, the importance of groundwater resources management is significantly increasing. Socio-ecological systems include diverse resources of complexity involving complicated interactions, feedbacks, dynamic behavioral patterns, heterogeneity in agents’ characteristics and behaviors, as well as the system uncertainties. Agent-based models are introduced as an efficient tool for modeling such systems. An agent-based model is a computer simulation with a holistic approach from different levels of stakeholders that interact with each other and their environment based on specific behavioral principles. In this dissertation, an agent-based framework has been developed to have a behavioral model of farmers, effective institutional agents, aquifers, and their relationships and interactions in uncertainty conditions. The framework has been used to find sustainable solutions to improve the status of groundwater resources in two study areas in Iran, including Shabestar-Sufian plain, Urmia Lake Basin and Damghan plain, Kavir Markazi Basin with the participation of local stakeholders through interviews and semi-structured questionnaires. Using the developed framework, various management plans and scenarios to rehabilitate and balance the aquifers such as wells monitoring, adjusting licenses and developing modern irrigation technologies, along with climatic and behavioral scenarios are implemented in the model and their effects on the future condition are evaluated. The implementation results of five sample scenarios in Shabestar-Sufian

عنوان گونه گون

Developing an Agent-Based Model for Effective Governance of Groundwater Resources: Case Studies from Urmia Lake and Central Desert Basins

عنصر شناسه اي

عنبری،

ساير عناصر نام

‏‏ محمد جواد

کد نقش

تهيه کننده

عنصر شناسه اي

ضرغامی،

عنصر شناسه اي

ندیری،

ساير عناصر نام

‏ مهدی

ساير عناصر نام

‏ عطاالله

تاريخ

استاد راهنما

تاريخ

استاد مشاور

عنصر شناسه اي

‏ تبریز