اسناد معاهدات تاریخی ایران بخش مهمی از حافظه تاریخی روابط ایران با دول خارجی یا حکومتهای محلی است .مکتوباتی حاوی اطلاعات مهم روابط سیاسی، تجاری، فرهنگی و داد و ستد با کشورهای دیگر که در پژوهش و بررسی مباحث تاریخی مرتبت مهمی دارند .معاهدات به شکل سند، سواد (رونوشت) و روایت تاریخنویسان در تاریخنامهها ثبت و ضبط شدهاند، و با بررسی و تتبع در آنها میتوان رویدادهای تاریخی را ریشهیابی کرد .اما بهرغم اهمیت این نوع اسناد تاریخی در باب سندشناسی آنها تحقیق جامع و علمی انجام نشده است و تمام پژوهشهای انجام شده بر اساس محور موضوع، نوع و کشورهای طرف قرارداد، پیامدها و نتایج حاصله از انعقاد آنها بوده است .هدف نگارش این پژوهش بررسی سندشناسانه، اسناد معاهدات در بازه زمانی آغاز تا پایان حکومت قاجار میباشد .به این منظور از اسناد معاهدات آرشیو وزارت امور خارجه و یک سند از آرشیو اسناد کاخ گلستان و همچنین سواد و رونوشت آنها جمعآوری و استفاده شده است .اسناد مورد پژوهش شامل دو دسته قراردادها و عهدنامهها هستند که تحت عنوان معاهدات آورده شده و در طول پژوهش از این عنوان استفاده شده است .البته موافقت نامه، تکمله( متمم)، اسناد سرحدی .مواد الحاقی که بخشی از ضمایم معاهدات را تشکیل میدهند در این پژوهش هم لحاظ شدهاند .پژوهش حاضر از نوع بنیادی-کیفی بوده و با استفاده از روشهای مطالعات موردی، مجموعه اسناد معاهدات را با توجه به تصویر سند اصل، رونوشت و سواد و منابع کتابخانهای مورد بررسی تصحیح و بازنویسی، فهرستنویسی، استخراج دادهها و تهیه شناسنامه مخصوص برای هر یک از اسناد قرار داده است و بوسیله نمودارها و جداول و سایر موارد، اسناد از لحاظ سندشناسی و محتوایی مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفتهاند .با طراحی کاربرگه حاوی شاخصهای ظاهری و محتوایی معاهدات ساختار تک تک اسناد مورد بررسی قرارگرفت .در مطالعه اسناد معاهدات مشخص شد مواردی همچون نوع و موضوع و کشورهای طرف معاهده در نحوه نگارش معاهدات از نظر ظاهر سند موثر بودهاند .در ساختار محتوایی مواردی همچون فصول، مفاد عهدنامه، لغات و کلمات ....به کاربرده شده موثر هستند .البته برای شناسایی، معرفی و بررسی جزئیات اسناد معاهدات مانند امضاء، مهر و لغات خاص میتوان به پژوهش بیشتر پرداخت .بعد از بررسی موارد یاد شده دستورالعمل نگارش معاهدات در قالب یک فرم طراحی و ارائه شد .نتایج حاصله نشان داد نحوه نگارش معاهدات در ابتدای دوره قاجار از مألفههای سندنگاری سنتی پیروی نموده است اما از دوره ناصری کم کم با تحولات جدید، به منظور یکسان سازی با قوانین مصوب جهانی از سندنگاری نوین تبعیت نموده است .