معماری از هنرهایی است که همیشه میتواند بیانگر و نماینده یک فرهنگ باشد؛ حال آن که آن بنا ممکن است در نقطهای دور از سرزمین اصلی، به وجود آورنده خطوط اصلی این شیوه معماری بوده و به نوعی، سفیر فرهنگی برای کشور به وجود آورنده الفبای اصلی آن خطوط معماری باشد. پژوهش حاضر به این نکته خواهد پرداخت که معماری ایرانی در آسیای مرکزی تا چه حد گسترش داشته است مقبره خواجه احمد یسوی در شهر ترکستان کنونی، در زمان تیمور، مأسس سلسلۃ تیموریان در سالهای ۱۳۸۹ تا ۱۴۰۵ میلادی ساخته شده است در این پژوهش در پی پاسخ دادن به این پرسشها هستیم ۱. آیا معماران ایرانی به طور کامل، الفبای معماری ایرانی را بهکار بردهاند یا به شیوهای تلفیقی از معماری ایرانی و آسیای مرکزی بهره گرفتهاند؟ ۲. شیوههای تزیین این بنا با کدام بناها در ایران قابل مقایسه است؟ ۳. طراحی این بنا بیشتر با بناهای کدام منطقه در ایران شباهت دارد و آیا از هم تاثیر گرفتهاند؟ بنای مذکور از لحاظ تاثیرپذیری از هنر ایرانی مطالعه نشده است و فقط پژوهشگرانی چون پوکاچنکوا(۱۹۴۰) ، راتیا(۱۹۵۰) ، زاسیپکین (۱۹۵۴-۱۹۵۱)، شوابیش (۱۹۵۷) و منکوفسکایا (۱۹۸۵) از لحاظ جنبههای معماری به آن پرداختهاند این مقبره نیمهتمام توسط خواجه حسن شیرازی، معمار ایرانی و با روشهای معماری ایرانی بنا شد که بعدها از این روشها در ساخت سمرقند، پایتخت تیموریان استفاده شد این بنا با طرح هشت ضلعی و ۷.۳۸ متر ارتفاع، یکی از بزرگترین و بهترین بناهای ساخت تیموریان بهشمار میرود بنای خواجه به وضوح با اصول معماری ایرانی پا گرفته است و ما در این تحقیق در پی مشخص کردن جنبههای بارز معماری ایرانی در این بنا هستیم با توجه به مطالعات صورت گرفته، مشخص شد که معماران ایرانی، بنایی خاص از معماری ایرانی را در آسیای مرکزی به وجود آورده بودند که هم از نظر نقشه و طرح بنا و هم از جنبه تزیینی کاملا یک بنای ایرانی است از لحاظ تزیینی، کاشیکاری و ابزارهای سنگی و دیگر تزیینات صورت گرفته در این بنا بسیار شبیه به بنای مسجد بیبیخانم و کاخ آقسرای و دیگر ابنیه دوران تیموری در شرق ایران است
ترجمه
پديدآور
حمیدرضا کرمی
عنوان قراردادی
عنوان قراردادي
آرامگاه خواجه احمد یسوی نماینده معماری ایران در جنوب قزاقستان
نام شخص به منزله سر شناسه - (مسئولیت معنوی درجه اول )