وقف یکی از موضوعات مهم و پردامنه در فرهنگ ایرانی است بسیاری از انسانها با انگیزه ی نیکوکاری و میل به جاودانگی و ماندگاری تمام یا قسمتی از دارایی خود را در طول تاریخ به مصرف در امور عام المنفعه اختصاص دادهاند بر اساس اسناد و شواهد در ایران باستان نیز تشکیلاتی از سوی دولتها در این خصوص به وجود آمده بود قدیمترین اطلاع ما از وقف مربوط به سنگ نوشتهای است که در فیروزآباد فارس وجود دارد ظهور ادیان بزرگ توحیدی به ویژه دین مبین اسلام به وقف معنایی روشنتر بخشیده است رهنمودهای اسلام و عملکرد پیامبر اسلام ص و امامان شیعه در ترویج این سنت حسنه نقش عظیمی برعهده داشته است ظاهرا در ایران از نیمه ی دوم قرن چهارم هجری تشکیلاتی به نام دیوان اوقاف عهدهدار امور موقوفات در ایران بوده است بسیاری از سران مملکتی در ایران موقوفات گستردهای داشتهاند از این میان می توان به موقوفات عبدالله طاهر، قابوسبن وشمگیر زیاری و عضدالدوله دیلمی اشاره کرد در دورهی سلجوقیان موقوفات فراوانی برای تاسیس و ادارهی مدارس مشهور به نظامیه وجود داشت در دورهی سنجر منشوری صادر شد که به موجب آن دیوان سنجر به عنوان نیابت دیوان اوقاف بر صحت ادارهی موقوفات و مصارف آن نظارت داشته است در هجوم اولیهی مغول بسیاری از املاک و اراضی موقوفه تصرف شده و به صورت اینجو در خالصهی دیوان قرار گرفت اما به تدریج و با نفوذ عناصر ایرانی موقوفات به حالت اصلی خود بازگشتند یکی از نتایج این امر تاسیس نهاد علمی ربع رشیدی در تبریز است در کرمان نیز با همت ترکان خاتون و پس از تاسیس مدرسهی قطبیه که به نامهای مدرسهی عصمتیه و مدرسهی ترکان خاتون نیز نام بردار است موقوفات فراوانی به آن اختصاص یافت هرچند متن وقفنامه وجود ندارد ولی با استفاده از منابع تاریخی می توان نوع و مقدار وقفیات موارد مصرف آنها متولیان موقوفه و میزان حقالزحمهی آنها و نیز انگیزههای ترکان خاتون را از این امر مهم بررسی کرد و میزان تاثیر اقتصادی اجتماعی و فرهنگی وقفیات وی را دریافت مقالهی حاضر به منظور بررسی جنبههای مختلف این موضوع نوشته شده است
ترجمه
پديدآور
محمدرضا صرفی
عنوان قراردادی
عنوان قراردادي
موقوفات ترکان خاتون
نام شخص به منزله سر شناسه - (مسئولیت معنوی درجه اول )