مفاهیم مردم سالاری، دموکراسی و الفاظ مشابه آنها در اندیشهی سیاسی ناظر بر شیوهها و روشهای حکومت هستند. این مفاهیم در سیرهی رسول اعظم اسلام (ص) با حفظ مقام الهی انسان و کرامتوی ظهوری آشکارداشتهاست مبنای عمل اندیشه و عمل مسلمانان گردیده است. با بررسی شیوه نبوی (ص) نمادهای مختلفی از مردم سالاری با رویکرد دینی دیده میشود که این مقاله به تبیین آنها میپردازد. مهمترین نمادهای مردم سالاری دینی در سیره پیامبر گرامی اسلام (ص) عبارتند از: ۱- بیعت:بیعت در سیره رسول الله (ص) نوعی مشارکت سیاسی مردم در حیات سیاسی جامعه بود . رسول الله (ص) با وجود نصب الهی درانجام امور مهم از مردم بیعت میکرفت. ۲- مشارکت مردم در امور سیاسی و تصمیمگیریها: رسولالله (ص) در امور سیاسی، نظامی و... مردم را در تصمیمگیریه مشارکت میداد و نظرات آنان را جویا میشد. از این موارد میتوان به جنگهای بدر، احد، احزاب اشاره کرد. ۳- ایجاد فضای مناسب برای انتقاد و نصیحت و انتقاد پذیری: رسولالله (ص)تاکید داشت که هم کارگزاران و هم مردم، اهل نصیحت و خیرخواهی برای یکدیگرباشند و از سر خیرخواهی انتقاد کنند تا جنین فضایی در جامعه ایجاد شود.-۴ تحمل نظرات ارشادی: اصحاب گاهی نظراتی مخالف دیدگاه پیامبر بیان میکردند و رسولالله (ص) ضمن استقبال از نظرات اصحاب، به آنها عمل میکرد. ۵- عدم احتجاب و فاصله میان رسولالله (ص) به عنوان رهبر جامعه با مردم:رسولالله (ص) پرهیز داشت از این که میان وی و مردم حاجب و فاصلهای وجود داشته باشد و چیزی مانع ارتباط مستقیم ایشان و مردم باشد. ۶- برابری و مساوات مسلمانان در برابر قانون:در سیرهی رسو لالله (ص) همه مسلمانان در مقابل قانون از حقوق برایری برخوردار بودندو عدهای حق نداشتند خود را از مردم عادی برتر دانسته، در مقابل قانون از امتیازات بیشتری برخوردارگردن. ۷- نظارت بر عملکرد کارگزاران و پاسخگویی آنان در برابر اعمالشان: رسولالله (ص) هگامی که مسئولیتی را به فردی واگذار میکرد، بر اعمال و عملکرد او نظارت میکرد و از او مسئولیت میخواست و در نهایت در برابر اعال کارگزا، خود رامسئول میدانست. ۸- رعایت حقوق متقابل مردم و حکومت: در سیرهی رسولالله (ص) رابطهی بین کارگزاران و مردم یک طرفه نبود. همچنان که کارگزان دارای حقوق بودند، مردم هم در مقابل کارگزاران ار دارای حقوق بودند
ترجمه
پديدآور
محمدعلی چلونگر
عنوان قراردادی
عنوان قراردادي
نمادهای مردم سالاری دینی در سیرهی پیامبر اعظم (ص)