بیشترین حجم سفرنامه ها و آثار منظوم مرتبط با حج به دوره قاجار بر میگردد .از دوره نادری و صفوی آثار بسیار محدود و پراکنده ای در دست است .گذراندن حج از جمله واجبات برای هر فرد مستطیع محسوب می گردد .اما انجام این اعمال عبادی تنها به علت وجوب آن نیست و مسلمین همواره شوقی درونی و علاقه ای معنوی برای انجام این سفر داشته اند .این شوق و آرزوی قلبی در هنگام شروع سفر و پس از آن مواجه با خانه خدا در سفرنامه های منظوم و منثور موجود است .ایرانیان از4 مسیر اصلی قادر به رسیدن به خانه خدا بودند .راه جبل، راه شام، مسیر دریایی جنوب، راه استانبول .از این میان راه جبل، کوتاه اما پر مخاطره بود و تلفات جانی بسیاری داشت و بعدها طبق فتاوای علما تحریم شد .راه استانبول، خطر جانی و مالی برای حجاج در پی نداشت و در ضمن دیدنیهای بسیاری در شهرهای آباد برای مسافران وجود داشت .ثبت دیدنیهای طبیعی و تاریخی، حجم بسیاری از آثار سفرنامه ای را در بر میگیرد .اما مقصد حجاج، مکه بود که شرح خانه خدا و زیارت آن و سپس زیارت اماکن متبرکه در مدینه ذکر گردیده است .حجاجی که در آثار منظوم و منثور به ثبت خاطرات سفر خود می پرداختند دو هدف عمده را تعقیب می نمودند :به یادگار ماندن آنچه در این مسیر طولانی دیده و شنیده بودند چرا که امکان این تجربه برای هر فردی میسر نمی شد .آگاه نمودن افرادی که در سالهای بعد قصد زیارت خانه ی خدا را داشتند .حجاج سعی می نمودند حتی الامکان تمامی مسائل پیش رو در سفر مانند، برخورد عمال کاروانها، طول مسیر، مشکلات و خطرات راه، مزایا و معایب مسیر انتخابی و .... را ثبت نمایند تا دیگران از آنها، آگاه شده و به خصوص در انتخاب مسیر منتهی به خانه ی خدا دقت لازم را داشته باشند .با توجه به مطالب ذکر شده در این تحقیق موارد متعدد موجود در سفرنامه ها که مرتبط با راه ها ، چگونگی انجام سفر حج، دیدنی های مسیر و سایر موارد ذکر شده در سفرنامه ها توسط مسافران هستند بررسی خواهند شد.
عنوان قراردادی
عنوان قراردادي
حج در ادبیات و سفرنامههای عصر قاجار [منابع الکترونیکی: پایاننامه]