اصل معراج اصطلاحی است که خصوصاً در مورد سیر ملکوتی پیامبر بزرگوار اسلام (ص) به کار می رود، ولی چون این سفر، سفری الهی بوده به دیدار آیات کبرای الهی منتهی می شود به طور عام اطلاق بر تمام اسفار روحانی می گردد. این رساله ابتدا به بررسی عروج حضرت ختمی مرتبت (ص) از دیدگاه تعدادی از تفاسیر مشهور پرداخته، سپس پاره ای احادیث در خصوص این سیر روحانی و جنبه های مختلفی از آن که در کتب حدیث آمده بیان می شود. در قسمت های بعد ابتدا تعدادی از معراج نامه های پارسی را ذکر و سپس نمونه هائی از معراجیه های ادبی پارسی و نیز ابیات پراکنده ای که در این خصوص سروده شده آورده به شرح آن پرداخته ایم. در بخش نهائی رساله که عنوان معراج عام و سلوک الی الله را دارد با الهام از کتب مختلف عرفانی و ادبی به بحث و بررسی سلوک عارفان و ارتباط آن با معراج محمدی (ص) و فیوضاتی که از آن سفر ملکوتی بر جای سلاک باریده می پردازیم. این مباحث با آیاتی از قرآن و احادیثی که مضامین عرفانی دارد و در نهایت تحلیل های شخصی نگارنده همراه می باشد.