اسماعیلیان به ویژه شاخۀ نزاری گروهی از شیعیان بودند که در دورۀ سلجوقی اوج دوران قدرت نمایی های آن ها بود. این گروه یا فرقه حاصل تجربه های تاریخی سرزمین ماست. می توان گفت روح ایرانیت در این نهضت به طور کامل آشکار است و این نهضت از دو چشمه سیراب می شد: ایرانیت و اسلامیت. عقاید سیاسی آن ها مانند تمام فرقه ها و گروه های منشعب، بر پایه دین است و در میان آن ها امامت از موقعیت سیاسی و مذهبی برخوردار بود. شاید مهم ترین میراث اسماعیلیان نزاری، روح آماده و دمنده ی آن ها برای مبارزه با نهاد های کهنه جامعه، بی عدالتی فرمانروایان با گروه های ضعیف و بی دفاع جامعه باشد. آن ها با روشی نو، منشأ نوعی دگرگونی فرهنگی و اجتماعی و حتی روحی شدند که این خدمات بعد از سقوط آن ها به دیگر گروه های شیعی سپرده شد.