عنوان

تحلیلی فلسفی از مبنای انسان شناختی و انگیزش اخلاقی در اندیشۀ علامه طباطبایی

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

فارسی

عنوان اصلي

تحلیلی فلسفی از مبنای انسان شناختی و انگیزش اخلاقی در اندیشۀ علامه طباطبایی

نام نخستين پديدآور

محمدحسین مهدوی نژاد

محل نشرو پخش و غیره

تهران

تاریخ نشرو بخش و غیره

پائیز و زمستان/1391

نام ناشر، پخش کننده و غيره

دانشگاه پیام نور

متن يادداشت

علامه طباطبایی به سه نوع اخلاق؛ یعنی اخلاق یونانی، اخلاق دینی، و اخلاق قرآنی پرداخته، تفاوت این سه مرتبه از اخلاق را در منبع انگیزش اخلاقی آنها جستجو می کند. هنگامی که مشوّق و عامل اساسی انسان برای انگیزه مند شدن نسبت به یک فعل اخلاقی، تحسین اجتماع، رسیدن به ثواب و ترس از عقاب اُخروی یا جلب محبت و رضای خداوند باشد، همه به نوعی با بحث منبع انگیزش در ارتباط است به طوری که با تغییر منبع انگیزش، نوع عمل اخلاقی نیز تغییر می کند. علامه برای هر دیدگاه یک انگیزۀ بیرونی را به عنوان پشتوانه انجام یک فعل اخلاقی معرفی می کند که این خود برخاسته از تلقی خاص از انسان است. وی بی آن که از دو دیدگاه نخست عدول کند بر اخلاق قرآنی تأکید می ورزد و بالاترین انگیزه برای افعال اخلاقی را حصول رضایت و محبت خداوند متعال می داند. از آن جا که نوع انسان شناسی، تعیّن بخش نوع اخلاق شناسی است، انسان در گرو اخلاق برآمده از قرآن نه تنها غیر خدا را اراده نمی کند، اصلاً نمی تواند غیر او را اراده کند. اخلاق قرآنی مبتنی بر محبت همراه با معرفت و اراده است. بر اساس نوعی انسان شناسی، انسان تمام عیار اخلاقی در ساحت معرفتی، حقیقت جو و در ساحت عاطفی، عشق ورز و در ساحت ارادی، خیرخواه است. علامه از میان این سه شاخص اخلاقی، بر حبّ به خدا جهت رسیدن به قرب او تأکید می ورزد و انگیزش های دیگر را مطلوب بالذّات تلقی نمی کند.در این نوشتار، پس از بیان مراتب اخلاقی در اندیشۀ علامه طباطبایی به تحلیل مبنای انسان شناسانه و تبیین انگیزش اخلاقی حاکم بر هر یک اشاره شده است و منبع انگیزش اخلاقی هر مرتبه مورد بررسی قرار گرفته است.

عنصر شناسه ای

اخلاق قرآنی;انسان شناسی;انگیزش اخلاقی;علامه طباطبایی;اخلاق یونانی;اخلاق دینی;

تقسیم فرعی موضوعی

عمل اخلاقی;نیت اخلاقی;اختیار (صفت);کف نفس;مراتب اخلاق;ثواب و عقاب اخروی;تحسین دنیوی;اخلاق الهی;رضایت خدا;انگیزه توحیدی;تربیت اخلاقی;قضاء;

مشخصه منبع قراردادي

نوع ماده

مقاله;