عنوان

بازسازی سیرِ سه مرحله ای مبحث علیّت در حکمت متعالیه

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

فارسی

عنوان اصلي

بازسازی سیرِ سه مرحله ای مبحث علیّت در حکمت متعالیه

نام نخستين پديدآور

سید حسن سعادت مصطفوی، سید میثم بهشتی نژاد، بیوک علی زاده

محل نشرو پخش و غیره

تهران

تاریخ نشرو بخش و غیره

پائیز و زمستان/1392

نام ناشر، پخش کننده و غيره

دانشگاه پیام نور

متن يادداشت

روش فلسفه نگاری ملاصدرا به گونه ­ای است که در هر مسئله فلسفی، از سه منظر و متناسب با سه مرحله، نظریات خود را مطرح کرده است. تطبیقِ این الگو از روشِ صدرا با آنچه وی در باب علیّت ارائه کرده، در این مقاله مطمح نظر است. حاصل آن­که از نظر صدرا، متناسب با مرحله اوّل و با نگاه ماهوی، در خلال ارتباط علّی بین علّت و معلول، دو موجود فی­ نفسه را می­ یابیم که یکی به دیگری وجود می­ بخشد. در این مرحله، او نحوه تحقّق معالیل را از سنخ «وجود رابطی» معرفی کرده؛ یعنی برایِ معالیل، تحقّق فی­ نفسه قائل است. اما در مرحله دوم شاهد هستیم که صدرا، نحوة تحقّق معالیل را از سنخ «وجود رابط» دانسته؛ یعنی در این مرحله، تحقّق فی­ نفسه را از معالیل نفی کرده است، و این نشان از تفاوت مرحله دوم با مرحله اوّل دارد. نهایتاً در یک موضع ­گیریِ متفاوت در مرحله سوم بحث، پس از کنکاش در نحوه تحقّق معالیل، ملاصدرا به این نتیجه دست یافته که به جای استفاده از اصطلاح «علیّت»، باید از اصطلاح «تشأن» استفاده کرد؛ زیرا اساساً هیچ نحوه از دوگانگی ـ که در علّت و معلول بودن اشیاء مفروض است ـ در رابطه میان واجب ­الوجود بالذات و ممکن الوجود بالذات در میان نیست.

عنصر شناسه ای

وجود رابطی;وجود رابط;تشان;علیت;روش شناسی;ملاصدرا;

تقسیم فرعی موضوعی

وحدت شخصی وجود;سلوک عرفانی;سلوک علمی;اعتباریت ماهیت;

مشخصه منبع قراردادي

نوع ماده

مقاله;