حکمت صوفیه حکمتی ذوقی است که مستلزم تصدیق و تسلیم قلب بوده و سالک از توبه تا فنا احوالات مختلفی را تجربه می کند. تذکرﺓ الاولیاء مجموعه ای گزارش گونه از حالات و گفتار اولیاء صوفیه است که عطار در لابلای آنها رد پای پویندگان راه خدا را دنبال می کند. هدف اصلی از نوشتن این مقاله بررسی و درک و فهم دیدگاه کلی چهار مقوله کرامت، خرقه، سماع و دنیا در تذکرﺓ الاولیاء عطار است، در کنار آن پس از ذکر مقدمه ای در احوال صوفیه و تصوف، آداب و ادب صوفیه، مثال هایی از کتبی دیگر همچون رساله قشیریه، اسرار التوحید، تمهیدات، نفحات الانس، کشف المحجوب و... برای مقایسه و توضیح بیشتر ذکر شده است. نتیجه آنکه سالکان و واصلان این طریق علی رغم طی مسیرهای یکسانی چون هفت شهر عشق، تحمل سختی ها و شدائد و در نهایت با داشتن هدف واحد (سیمرغ حق و حقیقت)، افکار، اقوال و رفتاری گوناگون و حتی ضد و نقیض با یکدیگر داشته اند. بررسی کرامت، خرقه، دنیا و سماع در تذکرﺓ الاولیا بیانگر گوشه ای از تلون مسیری است که در نهایت همه به یک مقصد می رسند.