وجوب بالقیاس یکی از فروع اصل علیت است که از نظر حکما نفی آن مستلزم نفی اصل علیت است. از نظر برخی از متکلمان ضرورت علّی در بحث فاعل های مختار و نیز در اینکه عالم حادث است و نیازمند خدای سبحان، مشکل ساز می شود. از این رو ایشان اولویت را جایگزین ضرورت علّی کرده اند. برخی از اصولیون شیعه ضرورت علّی را در خصوص فاعل های مختار مشکل ساز می دانند. برخی از اندیشمندان معاصر نیز به طورکلی ضرورت علّی را چه به صورت ضرورت غیری و چه به صورت ضرورت بالقیاس منکرند و برای نفی این دو نوع ضرورت، ادله ای اقامه کرده اند. از نظر ایشان با پذیرش ضرورت علّی، فاعل اختیاری معنا نمی یابد و همگی فاعل ها فاعل موجب خواهند بود. مطلوب ما در این مقاله بررسی ادله این ادعا و تثبیت مدعای مشهور میان فیلسوفان است.
موضوع (اسم عام یاعبارت اسمی عام)
عنصر شناسه ای
جبر و اختیار;ضرورت علی;اختیار انسان;وجوب بالقیاس;فلسفه (عام);توحید;اصل علیت;
تقسیم فرعی موضوعی
فاعلیت الهی;وجود رابط;امکان فقری نفس;نیازمندی معلول به علت;معیت;اختیار خداوند;حدوث و قدم;وجوب سابق معلول;علت عدم معلول;اختیار علت برای ایجاد معلول;علت تامه عالم;ماهیت زمان;فروع اصل علیت;ترجیح بلا مرجح;نظریه تفویض;