عنوان

بررسی هستی‌ شناسانه حسن و قبح و گزاره‌های اخلاقی از دیدگاه محقق اصفهانی و علامه طباطبایی

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

فارسی

عنوان اصلي

بررسی هستی‌ شناسانه حسن و قبح و گزاره‌های اخلاقی از دیدگاه محقق اصفهانی و علامه طباطبایی

نام نخستين پديدآور

عزیزالله فیاض صابری، حسین غفاری، مصطفی اسفندیاری

محل نشرو پخش و غیره

مشهد

تاریخ نشرو بخش و غیره

بهار و تابستان/1394

نام ناشر، پخش کننده و غيره

دانشگاه علوم اسلامی رضوی

متن يادداشت

یکی از بنیادی‌ترین مباحثی که از دیرباز در دانش‌های کلام و اخلاق کانون نزاع دانشمندان آن علوم و بن‌مایه سرفصل‌ هایی چون حسن تکلیف، قبح ظلم و گناه، عدل الهی، قبح عقاب بلابیان، قبح تکلیف مالایطاق و قاعده تلازم میان حکم عقل و شرع و... بوده، مسئله حسن و قبح و گزاره‌های مشتمل بر آن‌ها مانند «عدل حسن است و ظلم قبیح است»، می‌باشد. در دوره معاصر، محقق اصفهانی به مناسبت مباحثی چون وضع، تجرّی و... در دانش اصول فقه مدعی اعتباری بودن حسن و قبح و گزاره‌های اخلاقی شد و علامه طباطبایی با الهام از او در فلسفه و فلسفۀ اخلاق با ارائۀ منسجم نظریه اعتباریات، به بسط و تبیین آن پرداخت. اساساً درباره حسن و قبح و گزاره‌های اخلاقی به سه گونه می‌توان بحث کرد: 1. مفهوم‌شناسی، 2. هستی‌شناسی، 3. معرفت‌شناسی. در هر سه حوزه پرسش‌هایی وجود دارد که این مقاله عهده‌دار بیان هستی‌ شناسی آن‌ها از دیدگاه این دو اندیشمند و اختلاف رویکرد آنان در اثبات اعتباریت آن‌هاست.محقق اصفهانی با استناد به سخن ابن سینا و دیگر حکیمان، آن گزاره‌ها را در زمرۀ مشهورات گنجانده که واقع و نفس‌ الامری جز توافق آرای عقلا ندارند و عبارات او با دو رویکرد واقع‌ گرایانه و ناواقع‌گرایانه همخوانی دارد. اما علامه طباطبایی با رویکرد واقع‌ گرایانه رأی به اعتباریت آن‌ها داده است.

عنصر شناسه ای

گزاره های اخلاقی;مشهورات;اخلاق اسلامی;رئالیسم;اعتباریات;حسن و قبح;

تقسیم فرعی موضوعی

نسبیت اخلاقی;انصاف;حسن و قبح شرعی;استحقاق مدح و ذم;طبیعی بودن حسن و قبح;هستی شناسی حسن و قبح;توافقی بودن حسن و قبح;بدیهی نبودن حسن و قبح;نفس الامر گزاره های اخلاقی;وجوب توافقی حفظ نظام اجتماعی;منشا آراء محموده;حسن و قبح فعلی;مالکیت مطلق الهی;حسن و قبح از

مشخصه منبع قراردادي

نوع ماده

مقاله;