بنام خداوند بخشاینده مهربان. باء پاسم از برای استعانت است و ملابست نیز گفته شده جار و مجرور ظرف. احمدک یا من یرفع صالح العمل الیه و اصلی علی نبیک محمد و اله المبنی لهم کرامه المحل یعنی حمد میکنم تو را ای آنچنان کسیکه بلند کرده میشود عمل خوب بسوی او و صلوات میفرستم بر نبی تو که محمد و آل او که بنا نهاده شده است از برای ایشان محل کرامت اما بعد النحو علم باصول تعرف بها احوال اواخر الکلمات اعرابا و بناء. الکلمه... .
متن يادداشت
... مثل هذا بحسبک هذا یعنی این کفایت میکند ترا پس این با که داخل خبر شده زائده است اعتباری باو نیست و حمد مخصوص است مر خداوند تبارک و تعالی را این خلاصه چیزی بود که ما وارد ساختیم او را در این کتاب و این بهتر چیزیست که ذخیره میکنند او را از برای روزی که نفع نمیبخشد مالی و نه اولادی که مراد روز قیامت است و از برای مثل این پس عمل میکنند عمل کنندگان تمت الکتاب بعون الملک الوهاب حرره اقل الطلاب ابوتراب المحلاتی فی سنة ۱۲۸۲.
یادداشتهای مربوط به عنوان و پدیدآور
متن يادداشت
ترجمه و شرح مائه مولا محسن قزوینی است از تازی به فارسی. مترجم عباسقلی سپهر باشد (طبق یادداشت او در آغاز نسخه). نسخهای دیگر از این ترجمه به خط مولف و با ش ۱/ ۲۸۷۲ معرفی شد.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر
مشخصات ظاهری
نوع خط:
مشخصات ظاهری
تزئینات متن:
مشخصات ظاهری
نوع کاغذ:
مشخصات ظاهری
تزئینات جلد:
متن يادداشت
نسخ.
متن يادداشت
عنوانها و نشانها همه به شنگرف است.
متن يادداشت
فرنگی سفید.
متن يادداشت
تیماج عنابی یکلا.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود
خصوصیات نسخه موجود
1
متن يادداشت
بر پشت برگ نخستین یادداشتی درباره معرفی کتاب و نسخه بوده که آن را محو کردهاند.در کنار برخی از برگها یادداشتهایی مربوط به متن کتاب نوشته شده و پایان کتاب نیز در (ص ۱۴۸) حاشیه نوشته شده است. در پایان نسخه چند یادداشت درباره این کتاب بوده که آنها را محو کردهاند در ص ۶ این یادداشت از عباسقلی سپهر نوشته شده:
متن يادداشت
بسمله الحمد لله رب العالمین و الصلوه علی اشرف الانبیاء و المرسلین... چنین گوید: بنده درگاه خلایق امید گاه که چون کتاب عوامل ملا محسن رحمهالله علیه از برای مبتدی بسیار نافع و مفید است ومردم این مملکت از شناختن زبان تازی اکثر بیبهرهاند لهذا در زمان میمنت نشان... ناصرالدین پادشاه قاجار که تا گردون را گردش و جهان را پیرایش است زبان جهانیان بستایش او گشاده فرقش فرقدان سای و کیوانش از پی تعظیم سر گرای باد این کتاب را از زبان تازی به زبان فارسی ترجمه نمود تا فارسی زبانان از مطالعتش بهرهور گردند و اگر بر سهوی و خطائی در نگرند از روی عفو و اغماض درگذرند و انا العبد الفانی عباسقلی بن لسان الملک کاشانی و الحمد لله اولا و اخرا.
یادداشت منشاء
تملک و سجع مهر
3
متن يادداشت
پشت برگ دوم مهر چهار گوش سپهر به نقش «لا اله الا لله الملک الحق المبین عباسقلی» و مهر بیضی شکل به نقش «افوض امری الی الله ان الله بصیر بالعباد» دیده میشود.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر