عنوان

لطائف الخیال

کد کشور

IR

شماره

۱۰-۱۹۶۲۷

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

فارسی

عنوان اصلي

لطائف الخیال

نام عام مواد

[نسخه خطی]

نام نخستين پديدآور

/ از: امیر محمدصالح رضوی ملقب به صدرالممالک پسر میرزا محسن نواب.

ابعاد

رحلی. ۲۲/۵*۳۵/۵سم. ۲۴۲گ. سطور مختلف.

متن يادداشت

این امیر همان است که در ۱۰۸۶ق. مدرسه صالحیه را که اینک مشهور به مدرسه نواب است بساخت و نیز مصلای شهر مشهد از آثار او است و املاک و کتب بسیاری بر آن مدرسه وقف نموده است. گذشته از اینکه اشعاری لطیف از این امیر به یادگار مانده دو کتاب هم بدو نسبت داده شده یکی دقائق الخیال که عبارت است از رباعیاتی از شعرا به ترتیب حروف تهجی بر حسب قوافی با تذکر به نام گوینده آنها و دیگری لطائف الخیال که عبارت است از ابیات منتخبه‌ای از شعرای قدیم و متاخر که نیز بر حسب ردیف‌ها مرتب به ترتیب حروف تهجی است و نام گوینده هر بیت در مقابل آن یادداشت گردیده و از آثاری که بر نسخه این کتابخانه می‌باشد به دست می‌آید که در حدود بیست و شش هزار (۲۶۰۰۰) بیت از شعراء متقدم و معاصر در این کتاب گردآورده و نوشته شده و از مقدمه‌ای که نسخه خلاصه لطائف الخیال موجود در کتاب خانه ملی ملک دارد، به دست می‌آید که محمدنصیر متخلص به نصرت که از شعرای معاصر امیر بوده و ابیاتی از وی نیز در لطائف الخیال مندرج است به امر امیر نامبرده، مقدمه‌ای که به طریق براعت استهلال مشتمل بر نام شعرائی است که از آنها در این کتاب شعر نقل گردیده، بر لطائف الخیال نوشته و همان مقدمه در جلو خلاصه وی گذارده شده و ظاهر این است که آن انتخاب و خلاصه از همین نصرت باشد. نسخه‌ای از همین خلاصه زیر ش ۲۷۳۰ در کتابخانه مدرسه سپهسالار موجود و خصوصیات هر دو نسخه خلاصه را در ص ۴۷۹-۴۸۲ ج۲ سپهسالار نگاشته‌ام و از مقدمه منظوم نسخه کتابخانه ملی ملک معلوم می‌شود که در ۱۱۰۴ق. خلاصه لطائف الخیال مرتب شده و «گل انتخاب» ماده تاریخ آن گردیده و تا سال امیر محمدصالح زنده بوده. در نگارش این شرح گذشته از مراجعه به نسخه این کتاب خانه و مقدمه خلاصه لطائف الخیال نسخه کتابخانه ملی ملک و کتابخانه مدرسه سپهسالار به نسخه خطی شجره طیبه که در معرفی از افراد برجسته‌ای از سادات رضوی و تالیف مرحوم آقا محمدباقر مدرس رضوی پدر دانشمند محترم معاصر آقای محمدتقی مدرس رضوی می‌باشد و نسخه آن اینک به دست ایشان می‌باشد مراجعه شده است.

متن يادداشت

[نواب صدرالممالک بانی مدرسه و کتابخانه صالحیه (نواب) میرزا ابوصالح نام داشته و او که در ۱۰۹۸ق. درگذشته مولف کتاب‌های دقائق و لطائف مرتب شده در ۱۱۰۴ق. نیست. آقای مدرس رضوی در تعلیقات بر ص ۲۳۴ کتاب شجره طیبه در انتساب سلسله سادات رضوی (که به تازگی با کوشش و تصحیح و ترتیب و مقدمه و تعلیقات ایشان به چاپ رسیده) نوشته‌اند: دقائق الخیال و همچنین لطائف تالیف میرزا صالح است نه میرزا ابوصالح و به امر میرزا صالح رضوی، محمدنصیر بن محمد جعفری بصری متخلص به نصرت، اشعار جمع شده (به وسیله میرزا صالح) را به ترتیب حروف اواخر منظم نموده رباعیات را در جزوی گرد کرد و نامش را دقایق الخیال نهاد و بقیه را در دفتر دیگر به نام لطائف الخیال... و این نظم و ترتیب در ۱۱۰۴ق. انجام یافت. و خالصا استرآبادی این قطعه را در تاریخ تنظیم و ترتیب آن سرود:

متن يادداشت

خالص این تحفه تمام عیار/ هست مجموعه بهشت و بهار

متن يادداشت

خواهی ار زین کتاب تاریخش/ شد گل انتخاب تاریخش

متن يادداشت

... ظاهر است که در تاریخ منظم و مرتب کردن دقایق الخیال جامع اشعار در قید حیات بوده و میرزا ابوصالح (چنان‌که از وقایع السنین خاتون‌آبادی نقل شد) در تاریخ ۱۰۹۸ق. درگذشته است... این میرزا صالح رضوی فرزند میرزا محمدباقر متولی و برادر شاه تقی‌الدین محمد متولی است...».

مشخصات ظاهری

نوع کاغذ:

مشخصات ظاهری

تزئینات جلد:

متن يادداشت

سمرقندی.

متن يادداشت

تیماجی.

خصوصیات نسخه موجود

1

متن يادداشت

بر حسب قرائن چنین به نظر می‌آید که این نسخه به خط خود جامع باشد، برگ نخستین کنونی از اواخر کتاب بوده و برگ‌هائی از آخر نسخه هم از میان کتاب در حدود نصف آن افتاده و ابیات کنونی نسخه در ح ۱۴۰۰۰ بیت است.

يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع

ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۶۷۲-۱۶۷۳.

يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع

نک: کتاب شجره طیبه تالیف میرزا محمدباقر رضوی مدرس اول آستان قدس رضوی با کوشش و تکمله و تصحیح و تهیه مشجرات از سید محمدتقی مدرس رضوی چاپ ۱۳۵۲: ۲۳۴ و از ۴۶-۴۶۳). (حائری)].

شماره رده

کشور

ایران

سازمان

کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی

تاريخ عمليات

20121025

نوع ماده

MF

کد کاربرگه

87856

سطح دسترسي

a

تكميل شده

Y