در ذیل آخرین برگ نسخه یادداشتی مفصل به خط نسخ و ثلث دیده میشود که آغاز آن چنین است: «استکتبت هذا الکتاب المسمی بالحکمه المتعالیه» و تاریخ آن مطابق تاریخ کتابت نسخه است ونویسنده آن محمد مشهور به قوام الدین تونی پس از آنکه از مولف با احترام و ستایش فراوان نام برده یادآور شده که این نسخه اولین نسخه کاملی است از اسفار که از روی نسخه اصل کتابت و با کوشش فراوان وی (کاتب یادداشت) با نسخه اصل مقابله و تصحیح شده است. از این نوشته استفاده میشود که ج ۱-۲ اسفار نیز به دست کاتب این نسخه نگارش یافته و به وسیله مصحح این نسخه تصحیح و مقابله شده است و از آنجا که نویسنده یادداشت در آغاز یادداشت خویش (به طوری که قبلا نقل کردیم) نوشته است: استکتبت هذا الکتاب احتمال میرود که وی کتابت را بر عهده دیگری گذارده و خود متصدی تصحیح و مقابله نسخه بوده است به خصوص که یادداشت به خط نسخ و کتاب به خط نستعلیق نوشته شده است. به هر حال این نسخه در ۱۰۵۱ق. (کمتر از یک سال پس از درگذشت مولف) کتابت شده و خود از این نظر و هم از نظر آنکه تصحیح شده و با نسخه اصل مقابله گردیده نسخه ای نفیس است.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر
مشخصات ظاهری
نوع خط:
مشخصات ظاهری
تزئینات متن:
مشخصات ظاهری
تزئینات نسخه:
مشخصات ظاهری
نوع کاغذ:
متن يادداشت
نستعلیق.
متن يادداشت
عناوین و آغاز فصول به قلم قرمز نگاشته شده و در کنار برخی از صفحات «بلغ المقابله» به قلم قرمز دیده میشود.
متن يادداشت
برگهای این نسخه بدون جدول است.
متن يادداشت
فرنگی.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود
خصوصیات نسخه موجود
1
خصوصیات نسخه موجود
1
متن يادداشت
بر کنار صفحه ۴ یک حاشیه به قلمی کم رنگ متضمن اعتراض بر سخنان مولف در «الموقف الاول» به امضای عباس قلی گمنام دیده میشود.
متن يادداشت
بر پشت نخستین برگ نسخه صورت یادداشتی (متن یادداشت مذکور این است:« واعلم ایها الاخوان ایدکم الله تعالی و وفقکم لمرضاته من مجانبه الهوی و الزهد فی الدنیا ان علومنا هذه محرمه علی علماء الدنیا الراغبون فیها و هی علوم ذوقیه و معارف کشفیه مبناها عی الذوق و الوجدان و ان اقمنا ثانیا علیها البرهان لکنها یتعذر تحصیلها مع محبه الجاه و الترفع و الاخلال بالتقوی الحقیقه بخلاف سائر العلوم فانها تجمع مع محبه الجاه بل ربما کانت معینه علی اکتسابها لمانری من المشتغلین بها تحمل المشاق و سهر اللیالی و التکرار فی آناء اللیل و اطراف النهار و الصبر علی الغربه و الاسفار و تحذر الملاذ و الشهوات کل ذنک للجاه الوهمی و الترفع الخیالی و اما علوم الاخره تحصیل الا برفض محبه الدنیا عن القلب و مجانبه الهوی فلا تدرس الا فی مدرسه التقوی کما قال الله تعالی و اتقوا الله و یعلمکم الله. فجعل العلم میراث التقوی و ظاهر ان العلوم المتعارفه میسره من غیر ذلک بل مع شده الحرص علی الترفعات الدنیاویه و الریاسات الحیوانیه و الترفع علی العباد و التبسط فی البلاد و الاهتمام بالشهره عند الناس مع غایه التعری و الافلاس . فعلم من ذلک فضل علم الحقایق و سلوک طریق الاخره حیث لم یکشف الا لاولی الالباب و اولو الالباب حقیقه هم الزاهدون فی الدنیا و لهذا فقد افتی بعض الفقهاء اذا اوصی رجل بماله لا عقل الناس یصرف الی الزهاد لانهم اعقل الخلق. نقل من خط المصنف.)دیده می شود که مولف به خط خویش بر پشت جلد نسخهای دیگر (گویا نسخه اصل) نگاشته بوده است. یادداشت دیگری نیز که امضای آن خوانده نمیشود و همچنین سخنانی درباره علم حکمت به نقل از رسائل اخوان الصفا بر این برگ موجود است.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر
يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع
نک: دانشگاه ۳/ ۲۲۵؛ حقوق ۲۳۱؛ ذریعه ۱/ ۶۰؛ کشف الحجب ۱۹۸-۱۹۹؛ مقدمه کسر الاصنام الجاهلیه چاپ دانشگاه به قلم آقای دانش پژوه؛ صدر المتاهلین و عقاید فلسفی تالیف آقای سید جلال آشتیانی.
يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع
ماخذ فهرست: مجلد سوم، صفحه ۲۲۵۰-۲۲۵۲.
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده
متن يادداشت
جلد ۲ و ۳ اسفار است.
متن يادداشت
صدر المتاهلین فلسفه را با ذوق حکمای اشراق و عرفا و متصوفه آمیخته و سبکی خاص به وجود آورده و کتاب الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه را که خود در رساله ماهیه و وجود آن را اسفار اربعه نام داده و بدین نام نیز مشهور است بزرگ ترین و جامع ترین تالیف فلسفی او است. او موضوع حرکت جوهریه را به صورت اساسی ترین مسائل فلسفه در آورده و بسیاری از مباحث را بر آن استوار ساخته.