الحمدلله رب العالمین و العاقبه للمتقین و الصلوات و السلام علی سیدنا محمد و آله و اصحابه اجمعین. گفتار اول در شرایط خوابها تا خوابها به دست آید. گرت باید که راست بینی خواب/ پیشه کن راستگویی از هر باب// در شب و روز با طهارت باش/ با دعاهای استجارت باش
متن يادداشت
دارم امیدها به رحمت تو/ ناامیدم مکن به عزت تو// ای تو آیی عروس فکرت زاد/ بر جهان سر به سر مبارک باد
متن يادداشت
این چند کلمه در تاریخ بیست نهم شهر ذیقعده الحرام اتمام یافت. سنه ۱۰۷۷. الکاتب عبدالکریم بن نظام الدینعلی.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر
مشخصات ظاهری
نوع خط:
مشخصات ظاهری
تزئینات متن:
مشخصات ظاهری
رکابه نویسی:
مشخصات ظاهری
نوع کاغذ:
مشخصات ظاهری
تزئینات جلد:
متن يادداشت
نسخ و نستعلیق.
متن يادداشت
عناوین و نشانیها شنگرف.
متن يادداشت
دارد.
متن يادداشت
فرنگی نخودی آهار مهره. با تهنقش (صلیبی که درون یک بیضی قرار گرفته و در طرفین آن دو حرف R و G نوشته شده است).
متن يادداشت
میشن مشکی ضربی. با ترنج و سرترنج و جدول. قطر: ۳/۹.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود
خصوصیات نسخه موجود
1
خصوصیات نسخه موجود
3
متن يادداشت
در دو برگ نونویس اول و آخر نام آن به صورت «مخمس مولوی قدس الله» و «مخمس مولوی روم» نوشته شده است.
متن يادداشت
رسالهها در متن و حاشیه نوشته شدهاند.
متن يادداشت
آغاز نسخه فهرست رسالهها و مطالب مجموعه و دستخط احمد گلچین معانی که نسخه را دیدد بود.
متن يادداشت
این یادداشتها در برگهای مختلف نسخه دیده میشود:
متن يادداشت
برگ ۲ر نام کتاب به صورت «جنگ ملا رومی» با قیمت آن به سیاق.
متن يادداشت
در دو ص ۴۵و ۴۶ معما به اسم محمدعلی، نام رساله بعدی مجموعه، تاریخ ۱۱۵۷ق، دعا برای رفع دشمن، اشعاری به خط احمد بن عطاءالله که تاریخ آن را سیاه کردهاند و جای ۴ یادداشت سیاه شده دیگر.
متن يادداشت
ص ۱۷۱ و ۱۷۲ دو سیاهه خرید، اشعاری به خط عطاءالله بن مصطفی.
متن يادداشت
ص ۱۷۴ دو رباعی به خط احمد.
متن يادداشت
ص ۲۰۸ نام رساله بعد و چند یادداشت سیاه شده. در همان صفحه با شنگرف نوشته شده: «تجربه الشنجرف».
متن يادداشت
مهر و نوشتههای ص ۳۰۰ سیاه شده است.
متن يادداشت
ص ۳۲۹ و ۳۳۰ یک نامه دوستانه و اشعاری در مدح پنج تن آل عبا در ۱۱۱۷ق (نام کاتب این اشعار به عمد سیاه شده است) و فهرست کتابهای کسی.
متن يادداشت
ص ۳۹۵ و ۳۹۶ یک رباعی به خط بزاز اصفهانی در ۱۲۴۷ق، یک رباعی به خط عبدالصمد بن عطاءالله در میانی و دو رباعی دیگر بدون اسم سراینده و نویسنده.
متن يادداشت
کسی در پشت طبله اول جلد صورت شمسه و تملکی که در آغاز نسخه تذکره دولتشاهی بوده را با مداد ترسیم کرده است.
متن يادداشت
جزوها ۸ برگی.
متن يادداشت
نشان صحاف در گوشه بالای سمت چپ ورق وسط هر جزو.
یادداشت منشاء
تملک و سجع مهر
1
تملک و سجع مهر
3
تملک و سجع مهر
4
متن يادداشت
ص ۱۰ و ۳۵۷ و ۳۹۴ تملک محمدقاسم بن حسینعلی بیرجندی در ۱۱۰۹ق.
ص ۱۷۱ و ۱۷۲ مهر مستطیل «قال انی عبدالله ۲۱۲» (اثر این مهر در صفحات ۲۱۰ و ۲۵۹ و ۳۱۶ و ۳۲۹ و ۳۵۱ و ۳۵۷ و ۳۷۲ و ۳۹۵ و ۴۷۵ هم دیده میشود) و مهر بیضوی ناخوانا.
متن يادداشت
ص ۲۰۷ مهر مستطیل: «الهی عاقبت محمود گردان ۱۱۹۴» (همچنین ص ۳۳۴) و دو مهره سیاه شده دیگر.
متن يادداشت
ص ۲۰۸ دو مهر مستطیل به نقشهای: «ابن مصطفی و عطاءالله ۱۱۵۷» و «یا واهب العطیات».
متن يادداشت
ص ۲۷۷ و ۳۹۷ مهر شش گوش غیرمنتظم به نقش: «بنده آل محمدقاسم ۱۱۲۱».
متن يادداشت
در ص ۳۱۶ چهار بار اثر مهری بیضوی با نقش «الیس الله بکاف یا عبدالله ۱۱۹۸» کوفته شده است (و دو بار در ص ۳۳۶).
متن يادداشت
ص ۳۸۲ یک مهر مستطیل ناخوانا.
متن يادداشت
ص ۳۹۵ و ۳۹۶ مهر بیضوی: «عبده محمدحسن بن محمدکریم».
متن يادداشت
در دو ص ۴۵ و ۴۶ نقاشی شیر و خورشید با مداد و امضای عمل ابراهیم نقاش اصفهانی که جدید است.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر
يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع
ماخذ فهرست: جلد ۱/۲۹، صفحه ۴۱۳-۴۱۵.
يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع
نسخه آغاز و انجام افتادهای هم به شماره ۴۶۳۳ در دانشگاه تهران، ۱۴/ ۳۵۶۹ - ۳۵۷۰ معرفی شده است.
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده
متن يادداشت
۳۶ گفتار منظوم در خوابگزاری است:
متن يادداشت
گفتار اول: در شرایط خوابها تا خوابها درست آید.
متن يادداشت
گفتار دویم: در شناخت وقت خواب.
متن يادداشت
گفتار سیم: در تاویل آن که بنده خود را نزد ایزد تعالی بیند و دیدن فرشتگان.
متن يادداشت
گفتار چهارم: در تاویل مصحف و قرآن خواندن و خوابهایی که تاویل آن از قرآن بود.
متن يادداشت
گفتار پنجم: اندر خوابهایی که تاویل آن از کلامالله بود.
متن يادداشت
گفتار ششم: در دیدن پیغمبران و صحابه علیهم الصلوات والسلام.
متن يادداشت
گفتار هفتم: در دیدن آسمان و آفتاب و ماه و ستاره و رعد و برق و باران.
متن يادداشت
گفتار هشتم: در دیدن صاعقه و تگرگ و باران و برف و طوفان و دریا.
متن يادداشت
گفتار نهم: در خطنه (کذا) و مسواک و خلال و غسل و وضو و سر و تن شستن.
متن يادداشت
گفتار دهم: در حج و عمره و حجرالاسود و کعبه و مقام زمزم.
متن يادداشت
نسخه ما گفتار ۱۱ و ۱۲ ندارد.
متن يادداشت
گفتار سیزدهم: در تاویل دیدن پریان و دیوان و غیرهما.
متن يادداشت
گفتار چهاردهم: در تاویل دیدن جوان و پیران.
متن يادداشت
گفتار پانزدهم: در تاویل اندامهای مرد دیدن.
متن يادداشت
گفتار شانزدهم: در تاویل آنچه میروید از مردم و حیوانات.
متن يادداشت
گفتار هفدهم: در تاویل آواز حیوانات.
متن يادداشت
گفتار هیژدهم: در تاویل بیماریها و رگ و حجامت.
متن يادداشت
گفتار نانزدهم: در تاویل طعامها و گوشتها و غیره.
متن يادداشت
گفتار بیستم: در تاویل مهمانی و سماع و بویهای خوش و خوان.
متن يادداشت
گفتار بیست و یکم: در تاویل چهارپایان و اهل و وحش و سباع.
متن يادداشت
فصل تمام در ذکر سباع.
متن يادداشت
گفتار بیست و دویم: در تاویل مرغان و ماهی و مار.
متن يادداشت
گفتار بیست و سیم: در تاویل پیشهوران.
متن يادداشت
گفتار بیست و چهارم: در تاویل کوهها و زمینها و سنگریزه.
متن يادداشت
گفتار بیست و پنجم: در تاویل درختان و میوههای تر و خشک.
متن يادداشت
گفتار بیست و ششم: در تاویل نباتها از هر نوعی.
متن يادداشت
گفتار بیست و هفتم: در تاویل لباس و موزه و کفن و سراپرده و خیمه.
متن يادداشت
گفتار بیست و هشتم: در دیدن کلاه و کمر و گوشواره و درم و دینار و مس و آهی.
متن يادداشت
گفتار بیست و نهم: در تاویل صلاح و چوگان و گوی زدن.
متن يادداشت
گفتار سیم: در تاویل شهرستان و کوه و قلعه و بیابان.
متن يادداشت
گفتار سی و یکم: در تاویل هیزم از تر و خشک و چراغ و دود.
متن يادداشت
گفتار سی و دویم: در تاویل کشتن و گردن زدن و بر دار کردن.
متن يادداشت
گفتار سی و سیم: در تاویل عروسی و جماع و بوسه.
متن يادداشت
گفتار سی و چهارم: در تاویل قلم و محبره و کتاب و قفل و کلید و آینه و خضاب و سوزن و رشته و غیرها.
متن يادداشت
گفتار سی و پنجم: در تاویل گبرگی و کنشت و کلیسا و تماثیل و گرمابه.
متن يادداشت
گفتار سی و ششم: در تاویل خوابهای پراکنده دیدن.
متن يادداشت
با استناد به آیات قرآن و احادیث در ابتدای هر گفتار و حاشیه ابیات.
متن يادداشت
چند نسخهای که از این کتاب میشناسیم با هم تفاوتهایی دارند. در نسخه ش ۵۱۸ دانشگاه استانبول نام کتاب و مولف به صورتی که در بالا ذکر کردیم آمده است. آن نسخه در قرن دهم کتابت شده و آرایشهای نفیسی دارد. نسخه ش۲/ ۲۳ کتابخانه عمومی سمنان مقدمهای دارد که در نسخه ما و نسخه دانشگاه نیست. در این مقدمه سراینده شرح حال خود را از آغاز تا زمان سرایش این منظومه (یعنی ۳۷ سالگیاش) ذکر کرده است. وی اذعان کرده که این ابیات را از روی نسخهای از تعبیر خواب که برگرفته از ده کتاب بوده به نظم آورده و کل آن را در طی سه هفته سروده است.