، تاریخ کتابت: نسخه انجامه و تاریخ ندارد، اما بنظر میرسد تالیف و کتابت آن مربوط به اواخر قاجار یا اوایل پهلوی باشد.
مشخصات ظاهری
ابعاد
؛ ۱۱۴ص ؛ قطع: ۱۵*۲۳، ۱۵سطر (۱۱*۱۷)
یادداشتهای کلی مربوط به اطلاعات توصیفی
آغاز، انجام، انجامه
1
آغاز، انجام، انجامه
2
متن يادداشت
بسمله. منت خدای را که به اظهار دانش دلهای ما را گلشن نموده و به انوار بینش چشمهای ما را روشن فرموده و تهیه ریخت، و درود بر مدینه علم و میهن باب آن، سفینه نجات [و] به اصحاب و اطیاب آن. پس از تقدیم ادای بندگی، معروض میدارد غرضی که ما را در نظر است مذاکره علم ادب و بیان خصوصیات زبان عرب است.
متن يادداشت
تو بر بخور ز جوانی و پادشاهی خویش/ که من بدولت تو زهر چون شکر بخورم.
یادداشتهای مربوط به عنوان و پدیدآور
متن يادداشت
مولف این اثر باید یکی از مدرسان و اساتید مدرسه دارالفنون یا مدارس علمیه باشد، که در صفحه ۲۹ چنین تصریح میکند: ما انشاءالله تعالی بمساعدت توفیق باندازه وقت مدرسه از این فنون ذکری خواهیم نمود.
یادداشتهای مربوط به نشر، بخش و غیره
متن يادداشت
احتمالا کاتب نسخه خود مولف باشد چرا که متن پس از نگارش مورد مداقه قرار گرفته و با مداد و خودنویس موارد متعددی در آن اصلاح گردیده است.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر
مشخصات ظاهری
نوع خط:
مشخصات ظاهری
رنگ مرکب:
مشخصات ظاهری
نوع کاغذ:
مشخصات ظاهری
تزئینات جلد:
متن يادداشت
تحریری.
متن يادداشت
جوهر آبی، و مرکب مشکی، که با خودنویس با قلم فلزی و نیز قلم نی نوشته شده است.
متن يادداشت
کاهی.
متن يادداشت
چرمی قهوهای روشن.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر
يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع
ماخذ فهرست: جلد ۱/ ۴۷، صفحه ۴۷-۴۸.
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده
متن يادداشت
در تعریف علیم ادب؛ در معنی لغت و مطالب راجعه به آن؛ لغات اهل عالم؛ در تعریف علم لغت و ذکر بعضی از علمای لغت؛ عنوان علم نحو؛ ضبط؛ علم المحاورات و المحاظرات؛ الشعر؛ در فنون شعر و طبقات شعرای عرب؛ شعر فارسی؛ باب الادب: ادب اثنین، فی ادب الثالث، فی عدد الاربعه، فی عدد الخمسه، فی عدد السته، فی عدد السبعه، فی عدد الثمانیه، فی عدد التسع، فی عدد العشره؛ باب الحماسه؛ باب الاضیاف؛ باب المراثی؛ باب الملح؛ باب المذمه النساء؛ باب زهد؛ باب الفخر؛ باب التهانی؛ باب بشارت؛ باب الاعتذار؛ باب عتاب.
متن يادداشت
شاهد مثالهای این اثر بیشتر از شاهنامه فردوسی است، اما از دیگر شعرا چون منوچهری، انوری و ناصرخسرو هم شواهد شعری در آن دیده میشود.