اشعری شاعری دارای طبعی بلند ولی هجو سراست. فتحعلی شاه و نائب السلطنه و محمدشاه و ناصرالدین شاه و شاهزادگان و امرا و اعیان آن دوره را مدائح گفته و از مندرجات این دیوان معلوم میشود که اصل وی از اصفهان بوده ولی چندی در تبریز اقامت گزیده و ظاهرا در اواخر به تهران آمده. در تذکرهها و کتب تاریخ که در این عصر نوشته شده نام و اثری از این اشعری نیافتم، در این دیوان از حالات خود اطلاعاتی به دست میدهد. میگوید که در طلب حقیقت این در و آن در را زده و بالاخره راه نجات را منحصر در پیروی از شریعت خاتم (ص) دانسته. با میرزا محمدعلی سروش دوستی و رفاقت داشته و در قصائد و تغزلات این دیوان نام وی مکرر دیده میشود.
یادداشتهای مربوط به نشر، بخش و غیره
متن يادداشت
نویسنده از خود و سال نگارش نام نبرده، از قرائن چنین استفاده میشود که به خط خود شاعر است.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر
مشخصات ظاهری
نوع خط:
مشخصات ظاهری
نوع کاغذ:
مشخصات ظاهری
تزئینات جلد:
متن يادداشت
نستعلیق خوب.
متن يادداشت
فرنگی آبی و زرد.
متن يادداشت
تیماجی.
یادداشتهای مربوط به نسخه موجود
خصوصیات نسخه موجود
1
خصوصیات نسخه موجود
2
متن يادداشت
نخستین نسخه پاکنویس شده است. نخستین بیت صفحه یک کنونی این است:
متن يادداشت
دل میبری به عشوه و در پرده میبری/ چالاکتر ز تو نبود هیچ دلربا
متن يادداشت
در حاشیه بعضی از صفحات ابیاتی از اقسام نام برده وجود دارد.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر
يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع
ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۴۷۰-۱۴۷۱.
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده
متن يادداشت
محتویات این دیوان عبارت است از قصائد (قصائد بسیار در مرثیه و مدح اهل بیت دارد) و تغزلات و غزلیات و رباعیات و مثنویاتی به تقلید مولای روم و فردوسی و تمام دیوان در حدود ده هزار و پانصد بیت است.
متن يادداشت
بخشهای نسخه بدین تفصیل است: ۱. قصائد و تغزلات که بیشتر آنها در مدح ائمه اثنی عشر (ع) و پادشاهان معاصر و پادشاه زادگان و امرا و وصف بهار و خزان میباشد (ص ۱-۳۷۸) در ح ۶۵۰۰ بیت. ۲. قصائد و مثنویات عرفانی و حکایات تاریخی است و ظاهر این است که پیشنویس است (از ص ۴) بالای صفحه اول نسخه، نویسنده خود را فتح الله نوه شیخ قاسم نجفی معرفی و نگارش را در ۱۲۹۲ق. معین نموده و در صفحه آخر دیوان خود را فتح الله بن میرزا نصرالله در ۱۲۹۳ق. شناسانده و ظاهرا هر دو خط از یک نفر است با فرق خوبی و بدی در ح ۵۵۰ بیت. ۳. غزلیات مرتبه بر حسب قوافی به حروف تهجی (از ص ۴۰۰-۵۳۱) در ح ۲۱۰۰ بیت. ۴. رباعیات (ص ۵۳۲-۵۳۷) ۶۰ بیت. ۵. ترجیعات (ص ۵۳۷-۵۵۲) در ح ۲۶۰ بیت. ۶. مثنوی به سبک مثنوی مولوی (ص ۵۵۲-۵۶۱) در ح ۱۷۰ بیت. ۷. مثنوی به سبک شاهنامه فردوسی در ذکر وقایع تاریخی اواخر فتحعلی شاه و اوائل محمدشاه (ص ۵۶۲-۵۹۰) در ح ۴۵۰ بیت. ۸. شنگول و منگولنامه یا گربه نامه، این مثنوی در ح ۱۷۰ بیت میباشد (ص ۵۹۰-۵۹۸) و در آخر این مثنوی شکایت از یاران نموده و اشارهای به تنگدستی و خانه نشینی خود کرده است. ۹. قصائد و اشعار متفرقه (ص ۶۰۰-۶۱۶) در ح ۲۵۰ بیت میباشد.