الحمد لله الذی هدانا الی معرفه احکام الشرع... اما بعد چنین گوید این حقیر کثیر التقصیر... که مفتاح سعادات اخروی و وسیله فوز بدرجات علوی، علم حدیث... و چون اقبال این علم شریف موقوف بر معرفه احوال راویان حدیث و معرفت اقسام... و حدود آن بود و تحصیل این امر بر اکثر طلاب این عصر دشوار مینمود و همه کس را مقدور و میسر نبود... لهذا این فقیر... این رساله را نوشت بزبان فارسی نزدیک بفهم... .
متن يادداشت
... این بود آنچه در خاطر داشتیم مناسب این رساله و از خدای تعالی سوال میکنم که بگرداند ما را از اول کسانی که از آن منتفع میشوند... اتفق الفراغ من تسویدها علی ید مولفها العبد الاقل محمدجعفر فی یوم جمعه الثانیه من شهر الثانیه من شهور السنه التاسعه و ثمانین و الف من الهجره سنه ۱۰۸۹.
یادداشتهای مربوط به عنوان و پدیدآور
متن يادداشت
مولف این رساله را در ۱۰۸۹ق. به پایان رسانیده و نسخه حاضر همان نسخه اصل خط مولف و دارای خط زدگیها و تغییرات بسیار است. دیگر رسالههای موجود در این دفتر نیز به خط همین محمد جعفر مولف رساله حاضر و یا مقابله شده به وسیله او است.
یادداشتهای مربوط به نشر، بخش و غیره
متن يادداشت
این ش دفتر شکسته نستعلیق مورخ ۱۰۸۹ق. و با قلم نسخ است.
یادداشتهای مربوط به مشخصات ظاهری اثر
مشخصات ظاهری
نوع خط:
مشخصات ظاهری
تزئینات متن:
مشخصات ظاهری
نوع کاغذ:
مشخصات ظاهری
تزئینات جلد:
متن يادداشت
نستعلیق و نسخ.
متن يادداشت
عناوین به شنگرف است.
متن يادداشت
اصفهانی.
متن يادداشت
تیماج قرمز بدون مقوا.
یادداشتهای مربوط به نمایه ها، چکیده ها و منابع اثر
يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع
ماخذ فهرست: مجلد پنجم، صفحه ۴۲۱۷-۴۲۲۰.
يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع
نک: ذریعه، ۴/ ۳۵۲؛ مجلس، ش ۲۴۱ خوئي.
یادداشتهای مربوط به خلاصه یا چکیده
متن يادداشت
مولف برای اینکه «دانستن حدیث همه کس را میسر باشد» این رساله را به فارسی نوشته و تمام احادیثی که به مناسبت مطلب و یا در خاتمه رساله میآید تنها ترجمه فارسی آنها را آورد.
متن يادداشت
این رساله دارای ۵ فائده و خاتمه است. فوائد را به اختصار نوشته و در خاتمه به تفصیل پرداخته فهرست فوائد چنین است:
متن يادداشت
فائده اول. در بیان حدود حدیث و بیان اقسام و انواع حدیث.
متن يادداشت
فائده دوم. در بیان حدود اقسام سهگانه حدیث.
متن يادداشت
فائده سوم. حدود انواع حدیث.
متن يادداشت
فائده چهارم. حدود (تعریفات) دیگر انواع حدیث.
متن يادداشت
فائده پنجم. تقسیم احادیث به متواتر و عیر متواتر.
متن يادداشت
خاتمه. احادیث درباره طرق به دست آوردن احکام و مطالب متناسب به علم حدیث، از آن جمله موضوعه است. درباره احادیث موضوع به تفصیل سخن رانده است و پارهای از احادیثی که صغانی موضوع و نادرست دانسته (و فیروزآبادی در پایان سفر السعاده نیز آورده مانند احادیث در مدح عمر و ابیبکر و نیز حدیثهای معروفی همچون «زرنی غبا تزدد حبا» و «الشقی شقی فی بطن امه» و «التجار هم الفجار» را یاد میکند. در پایان سخن خود در اینباره گوید: «یکی از علماء شیعه نقل کرده که بعد از ششصد سال از هجرت در هندوستان با شخصی «بارتن» نام بهم رسیده بود و میگفته است که من از صحابههای حضرت رسول (ص) هستم و تا حال عمر کردهام و جماعتی به او اعتقاد کرده بودند و احادیث خلاف بسیار نقل مینمود... و صاحب قاموس نیز گفته که من آن احادیث را از اصحاب اصحاب او شنیدهام»
متن يادداشت
مولف بیشتر جایها سخن خود را با جمله «بدانکه ای عزیز» آغاز میکند و از دیگر کتابها و رسالههای درایه الحدیث مانند درایه شهید ثانی یا وجیزه بهائی هیچ یاد نکرده است ( حال آنکه چنین به نظر میرسد که بخشهایی از رساله ترجمه از کتابی دیگر است).