عنوان

ملتقی الابحر فی الفروع الحنفیه

شماره

۱۰-۳۶۹۷

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

عربی

عنوان اصلي

ملتقی الابحر فی الفروع الحنفیه

نام عام مواد

[ نسخه خطی]

نام نخستين پديدآور

/ از: برهان‌الدین ابراهیم بن محمد بن ابراهیم حلبی قسطنطینی

تاریخ نشرو بخش و غیره

، تاریخ کتابت: سده‌ی ۱۲ق.

نام خاص و کميت اثر

۲۱۰ برگ، ۱۵ سطر

ابعاد

؛ رقعی.

متن يادداشت

این اثر در سال ۱۸۸۲م در مرسیلیا به چاپ رسیده است.

آغاز، انجام، انجامه

1

آغاز، انجام، انجامه

2

متن يادداشت

«بسمله، الحمدلله الذی وفقنا للتفقه فی الدین الذی هو حبله المتین و فضله المبین و میراث الانبیاء ... و بعد فیقول المفتقر الی رحمه ربه الغنی ... قد سالنی بعض طالبی الاستفاده ان اجمع له کتابا یشتمل علی مسائل القدوری و المختار و الکنیز و الوقایه بعباره سهله غیر مغلقه فاجبته الی ذلک و اضفت الیه بعض ما یحتاج الیه من مسائل المجمع نبذه من الهدایه و صرحت بذکر الخلاف بین ائمتنا و قدمت من اقاویلهم ما هو الارجح ... کتاب الطهاره قال الله یا ایها الذین آمنوا اذا قمتم الی الصلوه ... ففرض الوضوء غسل الاعضاء الثلثه و مسح الراس و الوجه ما بین قصاص الشعر و اسفل الذقن و شحمتی الاذنین فیفرض غسل ما ...».

متن يادداشت

«... و الغرماء علی شیء منهما فطرح نصیبه من الصحیح و الدیون و قسم الباقی علی سهام من بقی او دیونهم؛ قال الفقیر هذا آخر ملتقی الابحر و لم آل فی عدم ترک شیء من مسائل الکتب الاربعه و التمس من الناظر فیه اذا اطلع علی الاضلال شیء منها ان یلحقه بمحله فان الانسان محل النسیان ... هو حسبی و نعم الوکیل».

متن يادداشت

کاتب و محل کتابت نامعلوم است.

مشخصات ظاهری

نوع خط:

مشخصات ظاهری

تزئینات متن:

مشخصات ظاهری

نوع کاغذ:

مشخصات ظاهری

تزئینات جلد:

متن يادداشت

نسخ و نسخ تحریری (دو قلم).

متن يادداشت

عنوان‌ها و نشانی‌ها قرمز و مشکی؛ اندازه متن: ۵/۱۳*۵/۷سم.

متن يادداشت

فرنگی نخودی نازک آهار مهره شده.

متن يادداشت

تیماج قهوه‌ای فرسوده؛ با عطف تیماج مشکی و دارای لبه برگ برگردان فرسوده.

خصوصیات نسخه موجود

2

خصوصیات نسخه موجود

1

متن يادداشت

این نسخه در حاشیه تصحیح گردیده است و تعلیقات و حاشیه‌نویسی به عربی و ترکی با نشان‌های «شرح، ابن ملک، ۱۲، صدرالشریعه، عطا رحمه الله علیه و ...» دارد.

متن يادداشت

در آغاز روی برگ‌های (۱الف - ۳ب) ابیاتی به ترکی با لهجه‌ی عثمانی با مطلع: این صنم معجز یوزنده مو نه استر بلمزم تیر مژگان نرگس جادو نه استر بلمزم؛ یک فایده در طریق مرکب سازی، نعت رسول (ص) در انجیل با ترجمه‌ی ترکی، حزر برای رفع طاعون با تاریخ ۱۱۷۳ق: «بسم الله الرحمن الرحیم، لی خمسه اطفا بهم حر الوباء الحاطمه المصطفی و المرتضی و ابناهما الفاطمه». چند نامی که باید اسامی مولفین بوده باشند: «حلبی منلا محمد، خلیل افندی زاده نعمت الله، حاجی افندی شاهدی، سراج زاده حلبی، حاجی صالح اوغلی ملا خلیل، نایب حسن افندی»، دعایی قدسی، دعای ایام ماه رجب، دعای حفظ، فایده‌ای ارزشمند در واحدها و مقادیر که همراه ترجمه‌ی ترکی آن نوشته شده است. در برگ (۳ب) صورت یک سند به زبان ترکی عثمانی مربوط با موضوع «تعیین حدود یک نهر و معبر عمومی» گویا مربوط به منطقه‌ی قرچورن که در آن نام محمدپاشا نیز آمده است. تاریخ این سند سال ۱۱۶۱ق می‌باشد. فهرست این کتاب بین برگ‌های (۴الف - ۷ب) آمده است؛ روی برگ‌های (۸الف - ۹الف) فوائدی از جمله حکم شرعی کسی که طالب علمی را به حمار یا خنزیر متصف دارد! فتوایی از سمرقندی با استناد به حدیثی منسوب به حضرت رسول (ص) در عدم جواز طرح قشر بطیخ «لانه مکتوب فی قشره لا اله الا الله محمد رسول الله»، روایتی نبوی در روا نبودن شکستن نان با یک دست، چند فتوا از خلاصه الفتاوی و المصباح، فایده‌ای در تعداد سوره (۱۱۴) و آیات (۶۶۶۶) و کلمه (۷۷۷۰۰) و حروف (۳۲۴۶۹۰) به ترکی؛فایده‌ای در عمر برخی از حیوانات به نقل از کتاب الب‌باء، دو فرع فقهی، دو بیتی در مدح ابوحنیفه به ترکی، ایام هفته به عربی (السبت، الاحد، ...) به فارسی (شنبه، یکشنبه، ...) و ترکی (جمعه ارته‌سی، پازارگون، ...) و ... دیده می‌شود. نیز بر فراز بیت (۹ب) یک بیت شعر ترکی آمده است؛ بر فراز برخی برگ‌ها اشعاری به ترکی با لهجه‌ی عثمانی با مضامینی عاشقانه آمده که از آن جمله این ابیات است: بود رسم، بودور قانون ازلدن وفا گلمز ایمش هرگز گوزلدن ... لعل شیرین ایله جانا، سن‌که آدم جانی سن صوردغم عیب ابلمه کمنک جانانی سن ... یاردین بر بوسه الدوم داخی قلدم طلب گل‌کیمی گلدی دیدی آدم طمع کاراولمسون؛ در انجامه‌ی نسخه تاریخ وفات مولف چنین آمده است: «توفی المرحوم لیله الاثنین فی لیله العشرین من آخر الربیعین سنه خمس و خمسین و تسعمائه سنه ۹۵۵»؛ در برگ‌های (۲۱۳الف - ۲۱۶الف) فوائدی ارزشمند، همچون صورت یک خطبه النکاح به ترکی و عربی آمده که برخی عبارات آن چنین است: «الحمدلله الذی امرنا بالنکاح ... اللهم اجعل بینهما الفه ... باعث تحریر تمسک بودر که الله تعالی حضرتلرینک امری پیغمبر علیه الصلوه و السلامک شرعی ... فاطمه بنت خلیل چاویش نام بکر بالغه احمد بن مصطفی کتخدایه یدی یوز یگرمی غروش مهر معجل و موجله سبیله عقد نکاح ایدوب .... آلتی یوز غروش معجل تسلیم اولنوب یوز یگرمی غروش باقی قالمشدر تحریرا فی غره جمادی الاخر سنه ستین و مائه و الف». در همین برگ‌ها دعای ختم قرآن کریم، چند فتوا و فرع فقهی، به عربی و ترکی و ... نیز آمده است.

تملک و سجع مهر

3

تملک و سجع مهر

1

متن يادداشت

یک مهر هشت ضلعی «روز محشر از رسول مجتبی ...»؛ روی برگ (۴الف) مهر هشت ضلعی «روز محشر از رسول مجتبی...» و دو مهر بیضی «پیرو دین محمدیوسف» دیده می‌شود؛ مهر بیضی «پیرو دین محمدیوسف» بر روی برگ (۹ب) نیز تکرار شده است.

متن يادداشت

تملک «ولی بن علی بن مصطفی» با تاریخ ۱۱۴۹ق همراه ابیاتی به ترکی دیده می‌شود.

يادداشت هاي مربوط به نمايه ها، چکيده ها و منابع

ماخذ فهرست: جلد ۲/۴۰، صفحه ۲۲۰ - ۲۲۲.

متن يادداشت

متن فقهی مشهور و مقبولی نزد اهل سنت حاوی تمامی مسائل فقه بر مبنای حنفیان است و تالیف در روز سه‌شنبه ۱۳ ماه رجب المرجب سال ۹۲۳ق به پایان رسیده است. حاجی خلیفه در توصیف این اثر و وجه مقبولیت آن می‌گوید: «جعله مشتملا علی مسائل القدوری و المختار و الکنز و الوقایه، بعباره سهله و اضاف الیه بعض ما یحتاج الیه من مسائل المجمع و نبذه من الهدایه و قدم من اقاویلهم ما هو الارجح و اخر غیره و اجتهد فی التنبیه علی الاصح و الاقوی و فی عدم ترک شیء من مسائل الکتب الاربعه و لهذا بلغ صیته فی الافاق و وقع علی قبوله بین الحنیفه الاتفاق ...». این اثر فقهی به جهت اهمیت و اشتمال آن به تمامی ابواب فقه و نیز سبک نگارش آن، در سال‌های پیشین مورد توجه دانشمندان اهل سنت قرار گرفته و شروح و تعلیقات متعددی بر آن نوشته‌اند که حاجی خلیفه گزارشی از آن‌ها ارائه داده است. از ملتقی الابحر نسخه‌های چندی در این کتابخانه موجود است که از آن جمله می‌توان به نسخه‌ی شماره‌ی «۱۳۷۸۷» اشاره نمود. از این اثر نسخه‌های دستنویس متعددی در دست است که علیرضا قره‌بلوط در معجم التاریخ (ج۱، صص۸۱ - ۸۲) گزارشی از آن‌ها بدست داده است. در سرچشمه‌ها (منابع) از کتاب ملتقی الابحر چاپ‌های متعددی گزارش گردیده است که می‌توان به چاپ‌های استانبول در سال‌های ۱۲۵۲، ۱۲۵۸، ۱۲۶۴، ۱۲۶۵، ۱۲۷۱، ۱۲۷۴، ۱۲۷۸ و ۱۲۸۸ق؛ بولاق - مصر در سال ۱۲۶۳ق، بمبئي به سال ۱۲۷۸ق و جز آن‌ها اشاره نمود. گفتنی است که بنا به گفته‌ی الیان سرکیس این اثر همچنین همراه شرح شیخی‌زاده از سوی خاورشناس سوفیر (H. Sauvaire) به فرانسوی ترجمه و به انضمام متن عربی آن به سال ۱۸۸۲م در مرسیلیا به چاپ رسیده است.

موضوع مستند نشده

فقه اهل سنت (حنفی)

شماره رده

کشور

ایران

سازمان

کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی

تاريخ عمليات

20091108

تاريخ و ساعت مذاکره و دسترسي

17-02130.pdf

نوع ماده

MF

کد کاربرگه

130960

پیشوند ISBD اعمال شده است

1

تكميل شده

Y (بله)