عنوان

آینده نگاری بهره وری اقتصادی آب روستایی از دیدگاه فضایی و ارائه مدل بهینه صرفه جویی آن (مطالعه موردی: حوضه آبخیز قلعه چای)

Number

پ۲۷۵۱۷

.Language of Text, Soundtrack etc

per

Title Proper

آینده نگاری بهره وری اقتصادی آب روستایی از دیدگاه فضایی و ارائه مدل بهینه صرفه جویی آن (مطالعه موردی: حوضه آبخیز قلعه چای)

First Statement of Responsibility

علی مجنونی توتاخانه

Name of Publisher, Distributor, etc.

برنامه ریزی و علوم محیطی

Date of Publication, Distribution, etc.

۱۴۰۱

Specific Material Designation and Extent of Item

۳۴۸ص.

Accompanying Material

سی دی

Dissertation or thesis details and type of degree

دکتری

Discipline of degree

جغرافیا و برنامه ریزی روستایی

Date of degree

۱۴۰۱/۰۶/۲۰

Text of Note

چالش¬های کم‌آبی از گذشته¬های دور همواره به عنوان بخش جدایی ناپذیری از زندگی ساکنین سکونتگاه¬های روستایی شناخته می¬شود. در طی دو سه دهه اخیر مشکلات و چالش¬های مدیریتی و تغییر الگوی کشاورزی و تغییرات شرایط جوی بر شدت و دامنه بحران کم‌آبی افزوده و چاره¬ای جز توجه به بهره¬وری آب به منظور استفاده بهینه از منابع آب در دسترس، نمانده است. ارتقای بهره¬وری آب دانشمندان را مجاب می¬کند که تمامی نگرش¬های اجتماعی، اقتصادی، مدیریتی و سیاسی را بر ارتقای روزافزون بهره¬وری آب معطوف نمایند، در این میان، رشته جغرافیا با رویکرد تحلیل فضایی که یکی از جامع¬ترین و کاربردی¬ترین رویکردها به حل موضوعات بشری شناخته می-شود، می¬تواند راهگشاری حل مشکلات مربوط به پایین بودن بهره¬وری آب در روستاها باشد. حوضه آبخیز قلعه چای نیز به عنوان یکی از حوضه¬های آبخیز دریاچه ارومیه، گریبان¬گیر تمامی مشکلات و چالش¬های ناشی از کم‌آبی است. هدف اصلی پژوهش حاضر، آینده نگاری ارتقای بهره¬وری اقتصادی آب روستایی از دیدگاه فضایی و ارائه مدل بهینه صرفه¬جویی آن در حوضه آبخیز قلعه چای صورت گرفته می¬باشد. نوع پژوهش کاربری بوده و ماهیت آن از نوع تحقیقات توصیفی- تحلیلی، استنباطی که مبتنی بر اصول تحقیقات آینده پژوهش صورت پذیرفت. جامعه آماری این پژوهش را 9460 خانوار ساکنین در 36 روستای واقع در حوضه آبخیز قلعه چای تشکیل می¬دهد. با استفاده از فرمول کوکران، 370 نفر به عنوان حجم نمونه به صورت تصادفی انتخاب شده ولی به منظور رسیدن به نتایج واقعی¬تر، تعداد 450 پرسشنامه توزیع شد. همچنین برای جمع¬آوری داده¬های روش آینده نگاری از گروه خبرگان استفاده شد که در مجموع 20 نفر می¬باشد. تجزیه‌وتحلیل یافته¬های پژوهش با استفاده از آمار فضایی، نرم‌افزار میک مک، سناریو ویزارد، آزمون¬های آماری پیرسون، رگرسیون، Anova و معادلات ساختاری صورت گرفت. یافته¬های پژوهش با استفاده از آزمون همبستگی خودکار فضایی نشان داد که متغیرهای ارزش تولیدات کشاورزی و دامی و باسوادی دارای الگوی توزیع فضایی خوشه¬ای هستند و متغیرهای تعداد منابع آب و میزان بهره‌وری نهایی در هر روستا دارای الگوی توزیع تصادفی هستند. نتایج آزمون رگرسیون وزنی نشان داد که هر دو گروه از متغیرهای محیطی، انسانی با میزان بهره¬وری آب در سطح روستاهای مورد مطالعه ارتباط معناداری دارد. یافته¬های پژوهش در بخش آینده پژوهشی نیز منجر به شناسايي 9 مؤلفه کليدي ارتقاي بهره‌وری شد که داراي بيشترين ميزان اثرگذاري بودند. مهم¬ترين مؤلفه¬هاي کليدي شناسايي شده عبارت¬اند از نوسازی کانال¬ها، کاهش مدت‌زمان آبیاری و افزایش دفعات و کاستن از وسعت اراضی در مناطق پرشیب. نتایج نرم‌افزار سناریو ویزارد نشان داد که در زمینه بهره¬وری اقتصادی آب حوضه آبخیز قلعه چای، 4 سناریو با احتمال وقوع بالا وجود دارد. در نهایت براساس نتایج معادلات ساختاری، در بخش متغیرهای اقتصادی، متغیر حمایت دولتی، اولویت زیادی دارد. در بخش متغیرهای اجتماعی، تجربه شخصی دارای بیشترین تأثیر است. بررسی متغیرهای زیرساختی نشان داد که همه متغیرها، به غیر از متغیر مدت زمان آبیاری دارای تأثیر زیادی هستند. در این بین، نقش متغیر طول کانال آبیاری اهمیت زیادی دارد. بررسی متغیر محیطی نشان داد که متغیر شیب اثرگذاری زیادی دارد. با توجه به یافته¬های پژوهش پیشنهاد می شود که سؤمدیریت موجود در زمینه مدیریت آب اصلاح شود و یک سیستم مدیریتی با اتکا بر دیدگاه فضایی جایگزین شود.

Text of Note

The challenges of water scarcity have long been an integral part of the lives of rural dwellers. During the last two - decades, management problems and changing agricultural patterns, and changing climatic conditions have increased the severity and extent of the water shortage crisis, and have to pay attention to water efficiency to use water resources optimally. All the social, economic, management, political are important due to improving water productivity. The attitudes should focus on increasing water productivity. On behalf of, any spatial analysis approach has been used to solve problems related to low water productivity. Qala-e-Chai watershed of Ajabshir city, as one of the watersheds of Urmia Lake, is facing all the problems caused by water shortage. The present study aims to predict the economic productivity of rural water from a spatial perspective and present an optimal model for its conservation in the Qaleh Chaie watershed. The type of research is descriptive-analytical, inferential, and also based on the principles of future research of facial research. The statistical population of this study includes 9460 households living in 36 villages located in the Qaleh Chaie watershed. 450 people have random methods selected as the sample size. The questionnaire has distributed to the households of each rural. Also, a group of experts has used to collect data from the futuristic method, which was 20 people. The research findings were analyzed using spatial statistics, Mic Mac software, Wizard scenario, Pearson statistical tests, regression, Anova, and structural equations. The Moran test showed that the variables of the value of agricultural and livestock products and literacy have spatial autocorrelation. The variables of several water resources and final productivity in each village lack autocorrelation. The regression test showed that each environmental and human variables have a significant relationship with water productivity in the villages. The correlation intensity is affected by the amount of water paid, land slope, number of water resources, and distance or proximity to the county center. Findings of the research in the future part of the research also led to the identification of the nine key components of productivity promotion that had the most effective impact. The most important key components identified are canal modernization, reducing irrigation time and increasing frequency, reducing the land area in steep areas, improving the quality of management and taking a comprehensive approach, transferring water from the source to farm using covered canals, use Agricultural inputs with lower water requirements, subsidies for sprinkler and drip irrigation, use of advanced equipment to reduce water consumption and improve villagers' water efficiency skills. The results of scenario wizard software showed that there are four scenarios with a high probability of occurrence, 1564 weak scenarios, and 28 compatible scenarios in the field of water economic efficiency of the Qaleh Chaie watershed. Analysis of the data showed that the scenario of practical support to farmers in the provision and use of modern equipment to reduce water and improve water productivity) can be considered as a compatible scenario. Compatible as a scenario. The results of the Pearson test show a significant correlation between research variables, the risk regression test indicates causal relationships between dependent and independent variables, and the Anova test indicates a significant difference between the studied villages in terms of water productivity. All obvious variables related to the economic variable are relevant to the topic under discussion. Also, in the field of social variables, personal experience has the most effective impact. Examination of the infrastructure variable indicates that the role of the issue of irrigation canal length is crucial. The results of the sectoral equation model showed that the proposed model is at the desired level. Based on the results of structural equations, in the section on economic variables, the variable of government support has a high priority. In the area of contingent variables, personal experience has the highest impact. The study of infrastructure variables showed that all variables, except for the irrigation duration variable, have a good effect. In the meantime, the different role of irrigation canal length is significant. Examination of the environmental variable showed that the slope variable has a good impact. According to the this research findings, it is suggested that the management process in the field of water management be modified and a management system based on the spatial perspective be replaced.

Variant Title

Rural Economic Water Productivity Future Study Based on a Spatial Approach and Providing an Efficient Saving Model of Water (Case Study: Qale Chaie Watershed

Entry Element

‏مجنونی توتاخانه،

Part of Name Other than Entry Element

‏علی

Relator Code

تهیه کننده

Entry Element

‏ آقایاری هیر،

Entry Element

‏‏ظاهری، ‏

Entry Element

‏کریم زاده،

Part of Name Other than Entry Element

‏‏محسن

Part of Name Other than Entry Element

محمد

Part of Name Other than Entry Element

حسین

Dates

استاد راهنما

Dates

استاد راهنما

Dates

استاد مشاور

Entry Element

‏تبریز