عنوان

ارزیابی خطر زلزله و آسیب پذیری شهرها با استفاده از سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی ‮‭(GIS)‬ ، نمونه موردی :شهرتبریز

Number

‭۶۰۹۳پ‬

.Language of Text, Soundtrack etc

per

Title Proper

ارزیابی خطر زلزله و آسیب پذیری شهرها با استفاده از سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی ‮‭(GIS)‬ ، نمونه موردی :شهرتبریز

First Statement of Responsibility

/محمد رضا کرمی

Name of Publisher, Distributor, etc.

: دانشکده علوم محیطی و معماری

Text of Note

چاپی

Dissertation or thesis details and type of degree

دکتری

Discipline of degree

جغرافیا و برنامه ریزی شهری

Date of degree

‮‭۱۳۹۱/۰۶/۰۱‬

Body granting the degree

تبریز : دانشگاه تبریز

Text of Note

زلزله یکی از هولناک‌ترین بلایای طبیعی در طول تاریخ بشر است .قدرت تخریب بالا و کشتار بی‌رحمانه در زمان اندک از خصوصیات بارز این پدیده طبیعی است .تفاوت دیگر این بلای طبیعی با سایر بلایا آن است که ماهیت زلزله کشنده نیست بلکه تخریب و آوار ساختمان‌ها و سازه‌ها موجب مرگ و میر و جراحت افراد می‌شود .بنابراین به نظر می‌رسد که بین تراکم جمعیت و تراکم ساختمانی با میزان آسیب‌پذیری ناشی از زلزله ارتباطی منطقی وجود دارد .حال این پرسش اساسی مطرح می‌گردد که در کشورهای پیشرفته همانند آمریکا، ژاپن و ... با داشتن تراکم‌های بالای جمعیتی و ساختمانی و نیز لرزه‌خیز بودن این مناطق چرا میزان تخریب و مرگ‌ومیر در این مناطق بسیار پایین‌تر از مناطق کشورهای در حال توسعه است؟ .پیش‌بینی زمان زلزله تقریبا غیر ممکن است و عدم قطعیت رفتارهای انسانی به خصوص در مناطق شهری برآورد میزان آسیب‌پذیری را با مشکل مواجه ساخته است .عوامل و متغیرهای مختلفی بر میزان آسیب‌پذیری ناشی از زلزله دخیل هستند .این فاکتورها را می‌توان از لحاظ کالبدی، طبیعی، اجتماعی و اقتصادی تقسیم‌بندی نمود .ایران کشوری زلزله‌خیز است و از این میان شهر تبریز به دلیل وجود گسلی بزرگ و فعال در شمال این شهر در شرایطی بحرانی قرار دارد .موانع طبیعی گسترش افقی شهر را عملا غیرممکن ساخته است .از طرفی دیگر وجود بافت‌های متراکم شهری، بافت‌های تاریخی اسکان غیررسمی و ازدحام بیش از حد جمعیت و توزیع فضایی نامناسب آن به همراه تراکم مسکونی بالا، این شهر را در برابر فاجعه زلزله آسیب‌پذیر ساخته است .برای استخراج میزان آسیب‌پذیری) جمعیت و ساختمان (از مدل‌های ارزیابی چند معیاره‮‭(MCE)‬، فرایند تحلیل سلسله مراتبی‮‭(AHP)‬ ، مدل منطق فازی ‮‭(Fuzzy Logic)‬ و ترکیب مدل منطق فازی و فرایند تحلیل سلسله مراتبی‮‭AHP) - (Fuzzy‬استفاده گردید .این مدل‌ها علاوه بر آن که به منطق انسانی) عدم قطعیت (نزدیک هستند، ماهیتی تصمیم‌گیرنده نیز دارند .بر اساس نتایج به دست آمده از مدل‌های مذکور با استفاده از تکنیک سیستم اطلاعات جغرافیایی ‮‭(GIS)‬ پهنه‌های آسیب‌پذیری شهر تبریز به تفکیک مناطق و جمعیت استخراج گردید .بدون استفاده از ‮‭GIS‬ انجام این رساله تقریبا غیر ممکن بود .بیشترین میزان انطباق هر چهار مدل در منطقه یک و پنج شهر تبریز می‌باشد .لیکن در میان این ‮‭۴‬ مدل به ترتیب مدل ‮‭Fuzzy‬ ،‮‭AHP - Fuzzy‬، ‮‭AHP‬ و در نهایت مدل ‮‭MCE‬ بیشترین انطباق را با واقعیت موجود دارند .بر اساس مطالعات انجام شده در این رساله بین آسیب‌پذیری و تراکم جمعیت و تراکم ساختمانی رابطه‌ای مستقیم وجود دارد .در نهایت بر اساس نتایج به دست آمده پیشنهاداتی ارائه گردید

Text of Note

Earthquake is one of the most horrible disasters in the history of humankind. Destruction power and impulsive cruel carnage are some manifest characteristics of this natural phenomenon. The other difference between this natural disaster and other disasters is its nonfatal nature but rather constructions and structures collapse cause mortality and injury of people. Therefore it seems there is a rational relationship among population and structures density with level of ulnerability raised by earthquake. Now the question is considering the developed countries such as USA, Japan, etc. having high population and construction density and also having great earthquake potential why the mortality and collapses are greatly lower than developing countries? Earthquake occurrence prediction is almost impossible and vulnerability estimation is too challenging due to human behavior uncertainty especially in urban regions. There are many factors and variables effecting on vulnerability level caused by earthquake. These factors can be classified by various perspectives including physical, natural, sociologic and economic factors.Iran has considerable potential of earthquakes and among Iran cities, Tabriz is in critical condition because of a large and active geological fault located in the north of the city. Natural obstacles make the horizontal development of the city pragmatically impossible. Otherwise, high density urban structures, historical structures, illegal habitation, congestion of population and its incongruous spatial distribution and also high density Residential districts all makes the city vulnerable coping with earthquake catastrophe. In this research, Multi-criteria evaluation (MCE), Analytical hierarchy process (AHP), Fuzzy logic model, and a hybrid of Fuzzy logic and Analytical hierarchy process (Fuzzy-AHP) were used for vulnerability estimation. These models have the decision-making attribute as well as they are in accordance with human logics (uncertainty). The vulnerable zones of Tabriz City were extracted considering the city districts by geographic information system (GIS) techniques from the results of the mentioned models. The dissertation might practically impossible unless it benefits GIS techniques. The best adaption of the four models is for first and fifth district of Tabriz City. Among the four models, Fuzzy, Fuzzy-AHP, AHP and MCE have the best adaptation to reality respectively. Following the studies in the dissertation there is a direct relationship between vulnerability and population and structures density

Urban Planning

Assessment

Vulnerability

Modeling

GIS

Tabriz city

کرمی، محمد رضا

پور محمدی، محمد رضا، استاد راهنما

حسین زاده دلیر، کریم، استاد مشاور

Public note

سیاه و سفید

نمایه‌سازی قبلی