عنوان

بررسی دینامیک جمعیت گونه .‮‭Juniperus communis L‬ در میشوداغ مرند

Number

‭۳۹۴۴پ‬

.Language of Text, Soundtrack etc

per

Title Proper

بررسی دینامیک جمعیت گونه .‮‭Juniperus communis L‬ در میشوداغ مرند

First Statement of Responsibility

/ایوب شاهی

Name of Publisher, Distributor, etc.

: دانشکده علوم طبیعی

Date of Publication, Distribution, etc.

، ‮‭۱۳۸۲‬

Specific Material Designation and Extent of Item

‮‭۹۱‬ص‬

Text of Note

چاپی

Text of Note

فاقد اطلاعات کامل

Dissertation or thesis details and type of degree

کارشناسی ارشد

Discipline of degree

زیست شناسی علوم گیاهی - سیستماتیک - اکولوژی

Date of degree

‮‭۱۳۸۲/۰۴/۲۵‬

Body granting the degree

دانشگاه تبریز

Text of Note

‮‭Juniperus communis L‬ : درخت یا درختچهء همیشه سبز متعلق به رده بازدانگان است .گستره پراکنش جغرافیایی آن محدود به نیمکره شمالی می باشد و از ایالت ماساچوست در ایالات متحده آمریکا، تا ژاپن در شرق دور را در برمی گیرد .نحوه پراکنش این درختچه در ایران به صورت گسسته و اغلب محدود به ارتفاعات شمال و شمال غرب کشور است . رویارویی این گیاه با خطر حذف آن در پوشش گیاهی منطقه میشوداغ انگیزه انتخاب موضوع برای پژوهش بوده است. محدوده ای به وسعت تقریبی ‮‭۲۵‬ هکتار در دامنه شمالی میشوداغ انتخاب و کلیه پایه های ‮‭J. communis‬ مستقر در آن مورد بررسی قرار گرفت .بررسی دینامیک جمعیت آن هدف اصلی این تحقیق بوده است و نیز در کنار بررسی دینامیک جمعیت، اقلیم منطقه بعنوان یکی از مهمترین شاخص های مطالعات اکولوژیک، فنولوژی این گیاه و نیز بذرهای تولید شده توسط پایه های ماده این گیاه مورد بررسی واقع شده اند .اقلیم منطقه میشوداغ براساس داده های هواشناسی که در طول مدت ‮‭۵۰‬ سال ‮‭(۱۹۵۱‬ تا ‮‭۲۰۰۰)‬در ایستگاه تبریز ثبت شده بود و لحاظ نمودن نقش ارتفاع روی دما و بارش محل بر مبنای کاهش دما به اندازه ‮‭۵/۰‬ درجه سانتی‌گراد و افزایش بارش سالانه به اندازه ‮‭۲۵‬ میلیمتر به ازای هر صد متر از ارتفاع بررسی گردیده است .طبق مطالعات فنولوژیک زمان پیدایش مخروطهای نر و مخروطهای ماده به ترتیب بیست و هفتم و بیستم اردیبهشت، تاریخ گرده افشانی بیست و هفتم خرداد و تلقیح بذرها سوم خرداد ثبت گردید .در طول مدت بررسی معلوم شد پیدایش مخروطهای ماده محدود به زمان واحدی نبوده بلکه در طول مدت فصل مساعد و به دفعات صورت می گیرد و نیز معلوم شد که مخروطهای ماده سری اول قبل از عمل گرده افشانی تلقیح می یابند و این عمل به احتمال زیاد توسط دانه های گرده سال قبل انجام می شود .بذرهای تولید شده توسط پایه های ماده براساس تعداد بذر موجود در مخروط‮‭(۱‬ ،‮‭۲‬ ،‮‭۳‬ ، ‮‭۴‬ و ‮‭۵)‬در قالب ‮‭۵‬ گروه مجزا گروهبندی شدند .سهم هر گروه بذری از تولیدات بذری منطقه محاسبه و در مرحله بعد از هر گروه بذری نمونه برداری بعمل آمد .بذرهای انتخاب شده از لحاظ داشتن خورش کافی) پر بودن خانه بذر (و یا فقدان آن) خالی بودن خانه بذر(، طول ماکزیمم قطر و وزن بذر مورد بررسی قرار گرفتند .براساس نتایج بدست آمده معلوم شد که بین تعداد بذر موجود در مخروط و سهم مخروط از کل مخروطهای تولید شده در جمعیت همبستگی منفی معنی دار وجود دارد و نیز گروههای بذری از نظر کلیه صفات مورد بررسی تفاوت معنی داری از لحاظ آماری نسبت بهم نشان دادند .بذرهای تولید شده توسط پایه های ماده ‮‭J. communis‬ منطقه میشوداغ از نظر تعداد بذر در مخروط و نیز از لحاظ درصد بذرهای پر با مناطق بررسی شده دیگر دنیا مقایسه شدند .بر این اساس معلوم شد که پایه های مذکور از لحاظ تعداد بذر در مخروط ‮‭(۹۹/۱)‬ نسبت به جمعیتهای موجود در شبه جزیره ایبریا و آلپ حاوی تعداد کمتری بذر در مخروطهای خود بوده ، در مقایسه با جمعیتهای موجود در بریتانیا وضعیتی تقریبا مشابه داشته و در مقایسه با جمعیتهای بررسی شده در کوههای سایان در سیبری و اسکاندیناوی شمالی حاوی شمار بیشتری بذر در مخروطهای خود هستند . درختچه های مذکور از لحاظ درصد بذرهای پر ‮‭(۵۳/۳۰)‬ در مقایسه با شبه جزیره ایبریا حاوی درصد بالاتری از بذرهای پر بوده و در مقایسه با کوههای سایان، اسکاندیناوی و آلپ حاوی درصد پایین تری از بذرهای پر می باشند .در بخش مربوط به بررسی دینامیک جمعیت، کلیه پایه‌های ‮‭J.communis‬ در محدوده محل مورد مطالعه از لحاظ قطر ساقه اصلی، طول، عرض و ارتفاع تاج، جنسیت و تعداد مخروطهای موجود در یک دسیمتر مکعب از تاج بررسی و اندازه گیری شدند .پایه ها با استفاده از اندازه قطر ساقه اصلی و نمودار نشان دهنده رابطه بین قطر ساقه اصلی و تعداد حلقه های سالانه که قبلا با استفاده از داده‌های حاصل از شمارش حلقه‌های سالانه نمونه برداری شده ترسیم شده بود تعیین سن گردیدند .با وجود آسیب دیدگیهایی که در بسیار پایه‌ها مشاهده شد ارتفاع تاج همبستگی خطی معنی داری با سن پایه‌ها نشان داد .سطح پوشش تاجها همبستگی ضعیف با سن پایه ها داشته و حجم اشغال شده توسط تاج ها هیچ نوع همبستگی معنی داری با سن پایه ها نشان نداد .هرم سنی، منحنی بقا و جدول حیات رسم گردید .هرم سنی ترسیم شده به وجود نوعی تزلزل جمعیتی در جمعیت ‮‭J. communis‬ محدوده مورد مطالعه اشاره داشت .براساس بررسی بعمل آمده به طور خلاصه دلایلی که بر سیر رو به زوال جمعیت ‮‭J.communis‬ منطقه میشوداغ متصور است .به قرار زیر قابل ذکر می باشند‮‭: ۱‬- خشکسالی تابستانی‮‭۲‬ - آسیب های آنتروپوژنیک‮‭۳‬ - بالابودن سن باروری‮‭۴‬ - پایین بودن نسبت افراد بارور بخصوص در سنین پایین‮‭۵‬ - محدود بودن بیش از ‮‭۵۰‬ درصد تولیدات بذری منطقه به کمتر از ‮‭۳‬ درصد کل افراد جمعیت و نیز محدود بودن بیش از ‮‭۳۰‬ درصد تولیدات دانه گرده منطقه به کمتر از ‮‭۱‬ درصد کل افراد جمعیت که حذف این پایه ها آسیب جبران ناپذیری را به جمعیت فوق وارد می کند‮‭. ۶‬- بالا بودن نسبت بذرهای خالی از خورش به کل بذرهای تولید شده در منطقه‮‭۷‬ - مشکلات احتمالی موجود در جوانه زنی بذرها

Text of Note

‮‭Juniperus communis L. as a number of Cupressaceae is an evergreen shrub or tree in northern hemisphere, ranging from Massachusset in north America to Japan in far east. Distribution of juniper population in Iran are detached and mostly limited to north and northwest altituds. At the present time, it seems that juniper population of the country is on the decline. This was our motive to accomplish this work to elucidate the causes of juniper population decline in Mishu-dagh, situated in the region of Azarbaijan. For this propose, we choosed a locality - about ۲۵ ha area - in Mishu-dagh and studied population dynamics of this genotype as main subject of the recent work, in addition, the climete of the selected locality has been studied on the basis of meteorological data for a period from ۱۹۵۱ to ۲۰۰۰, provided from Tabriz Meteorological Station by taking into consideration of the effect of altitude on temperature decrease and atmospheric precipitation increase. Phenological studies showed that male and female cones appear on ۱۷ and ۱۰ May respectively, pollination date, ۱۷ June and seed inoculation occur on ۲۴ May. It was also demonstrated that the appearance of male cones takes place many time during favourable season, and it was known that the first series of female cones were inoculated before pollination process most likely by pollens of the previous year. Collected seeds were classified into ۵ distincts groups on the basis of seed number per cone. Ratio of each seed groups to total produced seeds was calculated, then some seeds were sampled randomly for the following studies. The randomly selected seeds were studied in terms of the presence( filled) or absence( empty) of nucellus, length, maximum diameter, and weight. There was negative correlation between number of seeds per cone and part of each group of cone from total produced cones by junipers of our locality. All ۵ groups were differed significantly in all above mentioned traits. The Mishu-dagh juniper population were also compared with which of other regions of the world - that were studied by other researchers - in terms of seeds number per cone, and percent of filled seeds. It could be concluded that Mishu-dagh juniper population has lower seed number in each cone as compared with which of Iberian peninsula and Alps mountain chain, similar with which of the Britain, and higher seeds number as compared with which of Saian Mountain and northern Scandinavia. It was also showed that Misu-dagh junipers have higher percent of filled seeds as compared with which of Iberian peninsula junipers, and lower percent of seeds in comparison of which of Saian Mountain, Scandinavia and Alps mountain chain ones. In the population dynamics study, all junipers existing in the locality - Mishu-dagh - were studied in terms of the main stem diameter canopy dimension, sexuality, and number of cone per cube decimeter of canopy. The age of each shrub was estimated by using main stems. Age of plants was correlated positively with the height of canopies, correlated poorly with canopy dimension, and without any correlation with occupied volume by plant canopy. Age pyramid, survivorship curve and life table were also drown. Age pyramid showed clearly that there was a kind of population decline. Juniper population decline in Mishu-dagh could be related to the following causes: ۱-Summer drought ۲-Anthropogenic damages ۳-Highly delayed fertilization potential in studied genotype ۴-The percent of fertiled junipers decrease with which of decrease age up ۲۰ years old, So that the junipers having less than ۲۰ years old are not able to be fertile. ۵-More than ۳۰ percent of pollens of the locality restricted less than one percent of juniper population and more than ۵۰ percent of seed production are produced less than ۳ percent of the population, it could be considerd that the anthropogenical damages maybe could in decline of Mishu-dagh juniper population. ۶-High ratio of empty seeds to filled seeds ۷-Highly pronounced seed dormancy‬

شاهی، ایوب

نیشابوری، اصغر، استاد راهنما

منافی، میر حبیب، استاد مشاور

نمایه‌سازی قبلی